177

Rozdział 11

Rozbieżne drogi myślenia

Islam filozofów

W meczetach i w madrasach głównym przedmiotem studiów był fikh i pochodzące od niego nauki; poza madrasami zajmowano się innymi dziedzinami myśli. Ttwałe znaczenie miały idee filozofów, którzy wierzyli, że rozum ludzki, działając zgodnie z zasadami wypracowanymi w logice arystotelesowskiej, mógł prowadzić do osiągnięcia dającej się udowodnić prawdy.

Ten kierunek myślenia, którego pierwszymi twórcami w świecie islamu byli: Al-Kindi i Al-Farabi, osiągnął punkt kulminacyjny w dziele Ibn Siny (Avicenny, 980-1037), którego wpływ na całą późniejszą kulturę islamu był niezwykle głęboki. W krótkim fragmencie autobiografii opisał swoje wykształcenie, które podówczas stało się już tradycyjne, w zakresie nauk koranicznych i języka arabskiego, jurysprudencji i nauk racjonalnych - logiki, matematyki i metafizyki: „A kiedy osiągnąłem osiemnasty rok życia, poznałem wszystkie te nauki. [...] Dzisiaj jest ona [tj. moja wiedza] bardziej dojrzała, lecz jest to nauka jedna i ta sama; niczego nowego później nie zdobyłem”¹.

Wniósł on wkład w niejedną z tych nauk, ale na późniejszą wiedzę ogólny i o większym zasięgu wpływ miała jego próba wyartykułowania prawd islamu na podstawie zasad logiki arystotelesowskiej i późniejszej greckiej metafizyki. Dla

1

Al-Husayn Ibn Abd ’Allah Ibn Sina, The Life of Ibn Sina, przel, W. E. Gohlroan, Al-bany-Nowy Jork 1974, s. 36-39. Przekład polski: Biografia Awicenny, przeł. J. Bielawski, w: Awicenna. Abu Ali Ibn Sina. Praca zbiorowa pod redakcją Ananiasza Zajączkowskiego, Warszawa 1953, s. 214