20110112 155555

W tym i tylko w tym znaczeniu dobro definiować można jako samouchwytywanie zła, zbawienie zaś jako powracanie miejsca do siebie samego.

Prinicipium individuationis

„Jakakolwiek” jest matemem pojedynczośei, bez którego nie sposób ujmować ani jej bytu, ani jed-nostkowości. Powszechnie wiadomo, w jaki sposób scholastyka stawiała problem principium indiuidu-ationis: w odróżnieniu od Tomasza, który upatrywał jego miejsce w materii, Duns Szkot pojmował ujednostkowienie jako dołączenie do natury albo wspólnej formy (przykładowo człowieczeństwa) nie tyle jakiejś innej formy, istoty czy własności, lecz ultima realitas, „ostateczności” samej formy. Pojedynczośó nie dodaje do wspólnej formy niczego z wyjątkiem haecceitas (ujmując rzecz słowami Etiennea Gilsona, nie idzie tu o ujednostkowienie na mocy formy, ale o ujednostkowienie samej formy). Z tego samego powodu jednak, zdaniem Dun-sa Szkota, forma albo wspólna natura musi być obojętna wobec jakiejkolwiek pojedynczośei, sama w sobie nie może być zatem ani jednostkowa, ani ogólna, ani pojedyncza, ani mnoga, ale taka, która „nie sprzeciwia się zestawieniu z jakąkolwiek pojedynczą jednostką”.

23