416

418 Wiek państw narodowych

z szybkimi i zakrojonymi na szerszą skalę projektami, których realizacji poświęciła się większość rządów. Inwestycje podejmowane przez USA i Europę oraz organizacje międzynarodowe wspierane były przez gwarancje i przywileje podatkowe; zmniejszono również restrykcje importowe. Osiągnięte rezultaty odbiegały od spodziewanych. Do krajów, gdzie rządy sprawiały wrażenie niestabilnych i gdzie perspektywy zysków były niepewne, nie ściągnięto zbyt wiele prywatnego kapitału zagranicznego. Pomoc pochodziła głównie od rządów i od agenqi międzynarodowych; wykorzystywano ją na zbrojenia, infrastrukturę i kosztowne, nazbyt ambitne projekty. Niektóre pożyczki były udzielane pod pewnymi bardziej lub mniej wyraźnie sformułowanymi warunkami; naciski Międzynarodowego Funduszu Monetarnego na Egipt, by zredukował swój deficyt, sprawiły, że podniesiono ceny żywności, co wywołało poważne niepokoje w 1977 roku. Ponadto zniesienie restrykcji na import oznaczało, że młody lokalny przemysł musiał we współzawodnictwie stawić czoło rozwiniętemu przemysłowi Ameryki, Europy Zachodniej i Japonii, w każdym razie w tych sferach produkcji, gdzie wymagany był wysoki poziom techniki i doświadczenia. W rezultacie kraje arabskie, podobnie jak większość trzeciego świata, mogły produkować dla siebie towary przeznaczone do konsumpcji, ale musiały dalej importować wyroby technologicznie zaawansowane.

Współzależności między krajami arabskimi

Śmierć Abd an-Nasira i wydarzenia lat siedemdziesiątych osłabiły złudzenie niezależności i jedności. Ale w tym samym czasie, w pewnych sferach, powiązania pomiędzy poszczególnymi krajami arabskimi stały się ściślejsze. Istniało znacznie więcej niż kiedykolwiek międzyarabskich organizacji, a niektóre z nich działały skutecznie. Liga Państw Arabskich po wyrzuceniu z jej szeregów Egiptu utraciła wiele ze swojego ograniczonego autorytetu, ale liczba jej członków stale rosła: przyjęto do niej Mauretanię z Afryki Zachodniej oraz Dżibuti i Somalię z Afryki Wschodniej, chociaż żadnego z tych państw uprzednio nie uważano za arabskie, samo zaś ich przyjęcie było oznaką wieloznaczności terminu „Arab” i „arabski”. W Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych organizacjach członkom Ligi często udawało się uzgadniać wspólną politykę, szczególnie w odniesieniu do problemu palestyńskiego.

Różnice interesów między krajami dyponującymi zasobami ropy naftowej a tymi, które jej nie miały, załagodzono dzięki stworzeniu instytucji gospodarczych, za pośrednictwem których zasoby bogatszych krajów można było przekazywać lub pożyczać biedniejszym. Niektóre z tych instytucji miały charakter ponadnarodowy; należał do nich specjalny fundusz stworzony przez OPEC, a finansowany przez Organizację Państw Arabskich Eksporterów Ropy Nafto-