404

406 Wiek państw narodowych

a także na rozszerzenie struktur administracji, obrony i sił bezpieczeństwa, na których te społeczeństwa się wspierały.

Zmiany te dwojako wpływały na pozycję Półwyspu Arabskiego w świecie arabskim. Z jednej strony władcy Arabii Saudyjskiej i krajów Zatoki mogli wykorzystywać swoje bogactwo dla uzyskania większych wpływów na sprawy arabskie - w tym celu ubogim państwom zaczęto udzielać pomocy na wielką skalę. Z drugiej zaś gwałtownie zmieniające się społeczeństwa zaczęły przyciągać wielką liczbę migrantów z innych krajów arabskich. W mniejszym stopniu dotyczyło to Algierii i Iraku, gdzie liczba ludności było bardzo duża, i gdzie istniała możliwość kształcenia własnych kadr, ale Arabia Saudyjska, Kuwejt i inne kraje Zatoki miały zbyt małe zaludnienie, by się rozwijać, żyło tu również niewielu wykształconych ludzi. Imigrantami byli przede wszystkim Palestyńczycy, Syryjczycy i Libanczycy; z wyjątkiem Libii mniej osób przybywało z Egiptu, gdzie potrzeby wielkiej armii i rozwijającej się gospodarki pozostającej pod kontrolą państwa sprawiały, że rząd niechętnie dopuszczał emigrację na większą stalę. Z początkiem lat siedemdziesiątych było około pół miliona migrantów - w większości ludzi wykształconych lub wykwalifikowanych robotników; przywozili oni aktualne idee ze swoich krajów: idee rewolucji naserowskiej, nacjonalizmu baasistowskiego, nieustanne marzenie Palestyńczyków odzyskania własnego kraju. Ich koncepcje i aspiracje wspierały interesy Egiptu Abd an-Na-sira, polegające na wykorzystaniu bogactwa państw naftowych jako narzędzia dla stworzenia silnego bloku krajów arabskich pod przywództwem egipskim.

Kryzys 1967 roku

Już we wczesnych latach sześćdziesiątych dało się zauważyć, że dążenia i aspiracje naseryzmu były niewspółmierne do jego możliwości. Rozpad unii egipsko-syryjskiej w 1961 roku, niepowodzenia późniejszych rozmów o jedności ukazały granice przywództwa Abd an-Nasira i wspólnych interesów państw arabskich. Wielkie znaczenie miały wydarzenia w Jemenie. W 1962 roku zaj-dycki imam, władca tego kraju, zmarł, a jego następcę niemal natychmiast obalił ruch, w którym wykształceni liberałowie na wygnaniu połączyli się z oficerami nowej armii. Do tych ugrupowań dołączyłą część plemion. Dawny ima-mat przekształcił się w Jemeńską Republikę Arabską, później często nazywaną Jemenem Północnym, dla odróżnienia od państwa powstałego po wycofaniu się Brytyjczyków z Jemenu i otaczającego go protektoratu, noszącego oficjalną nazwę Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu, a często określanego mianem Jemenu Południowego. Grupa, która przejęła władzę, natychmiast poprosiła o pomoc Egipt i do Jemenu zostały wysłane egipskie oddziały. Mimo tej pomocy rządzenie krajem bezpośrednio kontrolowanym i zachowującym spój-