Fitopatologia leśna (63)

Bakteria

Elm phlóem necrosis mycoplasm - nekroza iyka wiązu (żółtaczka wiązu) Rośliny pasożytnicze

Arceuthobium spp. (nieeuropejskie) - jemioły karłowate

W odniesieniu do wszystkich obiektów (= patogenów) z działu 1, które wys' ją na drzewach i krzewach iglastych, obowiązuje zakaz sprowadzania sadzo^: i gałęzi z rejonów występowania tych patogenów. Wolno sprowadzać jedynie n* na i kultury tkankowe. Przy imporcie drewna do krajów UE wymaga się, aby ono pozbawione kory, miało wilgotność do 20% (suchej masy) albo zostało w niej poddane fumigacji lub dezynfekcji gorącym powietrzem czy też gorącą w Załącznik 2 zawiera (w częściach A i B) długie listy kolejnych obiektów kw* tannowych wraz z roślinami lub częściami roślin, na których występują. Wp dzanie i przemieszczanie tych obiektów jest zabronione na terytorium Unii E⁷ pejskiej - zarówno w przypadku występujących jak i niewystępujących na ter rium UE. W Załączniku 2 wymienia się łącznie 10 pozycji obejmujących kwa. tannowe patogeny drzew leśnych: 1 gatunek nicienia i grzyby. Poniżej podajemy ich zestawienie, nie wymieniając jednak obszernych grup ich godpodarzy.

Niewystępujące na terytorium Unii Europejskiej:

Nicień

Bursaphelenchus xylophilus (Steiner et Buhere) Nickle i in. - węgorek sosnov Grzyby A tropellis spp.

Ceratocystis coerulescens (Miinch) Bakshi Cercoseptoria pini-densiflorae (Hori et Nambu) Deighton Scirrhia acicola (Dearn.) Siggers

Występujące na terytorium Unii Europejskiej:

Grzyby

Ceratocystis fimbriata f. sp. płatani Walter Cryphonectria parasitica (Murrill) Barr Scirrhia pini Funk i Parker Gremmeniella abietina (Lag.) Morelet Hypoxylon mammatum (Wahl.) J. Miller

Warto zauważyć, że wśród roślin i produktów roślinnych pochoć z państw nienależących do UE, których wprowadzanie na terytorium Polski ^ zabronione, znaczną część stanowią drzewa (i ich części) iglaste i niektóre li ste, a także sadzonki oraz kora tych drzew (Załącznik 3 do rozporządzenia nistra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 marca 2004 r. w sprawie zapobie wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych; Dz. nr 61, poz. 571 ze zm.).

4 Metoda biologiczna

Istota biologicznej metody ochrony roślin przed chorobami opiera się na konwencji, w myśl której czynniki fitopatogeniczne należy unicestwić lub ograniczyć ich aktywność za pomocą czynników ożywionych niebędących sprawcami chorób roślin. Początki tej koncepcji sięgają XIX wieku. W jej rozwoju można prześledzić trzy etapy. Pierwszy obejmuje drugą połowę XIX i początek XX wieku. W tym czasie nadzieje zwolenników biologicznej ochrony wiązały się z wykorzystaniem hiperpasożytów występujących na pasożytach roślin. Fitopatolog niemiecki Tubeuf (1930) zalecał wszczęcie prób w zakresie zwalczania sprawcy rdzy kory wejmutki, grzyba Cronartium ribicola, za pomocą nadpasożytniczego grzyba Tuberculina maxima (grzyby mitosporowe, Hyphomycetes), który pasożytuje na wiosennym stadium rozwojowym tej rdzy. Pobierał on z ecjów Cronartium ribicola liliowy proszek zarodnikowy hiperpasożyta i zakażał nim nowe ecja, które wskutek tego z reguły zamierały. Jedną z większych trudności w tych próbach był brak techniki masowego pozyskiwania zarodników grzyba T. maxima, który na sztucznych podłożach rozwija się powoli i słabo na nich zarodnikuje. Inny przykład to chybiona z różnych powodów próba niszczenia owocników opieńki za pomocą jej hiperpasożyta Endomyces decipiens (Ascomycota, Saccharomyce-tales). Tutaj należy też zaliczyć podejmowane dotychczas próby zwalczania mączniaków prawdziwych za pomocą grzybów rodzaju Cicinobolus (grzyby mitosporowe, Cocdomycetes, Sphaeropsidales), jak np. C. cesatii de Bary (= Ampe-lomyces quisquali.s Ces.) i innych (Madej i Antoszczyszyn 1965).

Początek następnego etapu rozwoju biologicznej metody ochrony wiąże Gar-rett (1965) z ukazaniem się pracy Miliarda (1921), który donosił w niej o znakomitym wyniku ochrony przed parchem zwykłym ziemniaka, powodowanym przez promieniowca Streptomyces scabies, za pomocą wprowadzenia do gleby nawozu zielonego w postaci świeżo ściętej trawy. Z późniejszych dociekań San-forda (1926) i badań Miliarda i Taylora (1927) wynikło, że sukces Miliarda z 1921 r. opierał się na tym, że dzięki wprowadzeniu do gleby świeżo ściętej trawy rozwinęła się w niej bogata populacja saprotroficznego promieniowca Streptomyces praecox, który okazał się organizmem antagonistycznym w stosunku do sprawcy parcha, a więc eliminującym aktywność tego ostatniego. W tej sytuacji powstały daleko idące nadzieje na wykorzystanie do walki z chorobami roślin organizmów antagonistycznych przez ich wprowadzenie do środowiska glebowego lub traktowanie nimi powierzchni zagrożonych roślin. Najczęściej używano do ł^ego celu grzybów rodzaju Trichoderma, których szybki wzrost i zdolność wytwarzania znacznych ilości silnych antybiotyków (gliotoksyny i wirydyny) wydajały się je predysponować jako czynnik ograniczający aktywność patogenów.

. nakże podejmowane w tym zakresie próby w wielu przypadkach kończyły się niepowodzeniem, choć niektóre izolaty Trichoderma spp. zostały ostatecznie za-*os°wane do produkcji biopreparatów. Podobny los spotkały jak dotąd próby "przystania w tej dziedzinie mikolitycznych bakterii i bakteriofagów. Pierw-*?^ym zastosowanym w praktyce i do dzisiaj z powodzeniem stosowanym zabie-biologicznej ochrony jest traktowanie świeżych potrzebieżowych pniaków iJ/^2e'^V '®*^asty^cb zawiesiną zarodników antagonistycznego w stosunku do grzyba *^łer°basidion annosum (sprawcy choroby) grzyba Phlebiopsis gigantea. Bliżej ^ ^gtiięde to, będące dziełem Rishbetha (1963), przedstawione jest na stronie I. • Istnieje kilka zarejestrowanych biopreparatów, opartych na Ph. gigantea,