Fitopatologia leśna (71)

nia się kropel cieczy po powierzchni opryskiwanych narządów roślin (ch o zmniejszenie tzw. napięcia powierzchniowego kropel). Substancje takie n wają się zwilżaczami. Bardziej znanymi zwilżaczami są preparaty Sandovit (p szwajcarskiej) i Citowett (prod. RFN). Zwykle zwilżacze zwiększają także przyczepność i długotrwałość preparatu grzybobójczego. Zwilżacze dodaje do cieczy roboczej zawierającej fungicyd. Są one szczególnie pożądane, gdy wierzchnia opryskiwanych organów roślinnych jest pokryta nalotem wosk jak np. powierzchnia igieł sosny zwyczajnej w pierwszym roku jej życia.

b. Sposoby stosowania preparatów chemicznych

Techniczne sposoby stosowania preparatów chemicznych w walce z chorob" drzew to przede wszystkim, dezynfekcja, opryskiwanie i opylanie.

Przez dezynfekcję, czyli odkażanie, rozumiemy zniszczenie w danej przes' lub na określonym obiekcie chorobotwórczych drobnoustrojów (grzybów, b rii, wirusów). W leśnictwie i drzewnictwie może być brana pod uwagę dezynfe nasion (tzw. zaprawianie), gleby i drewna użytkowego (impregnowanie).

Nasiona drzew leśnych można zaprawiać np. przez zanurzenie ich w 0,2 formalinie lub innych roztworach bądź zawiesinach dezynfekcyjnych (zap~ mokre) albo też przez potraktowanie ich preparatami pyłowymi, jak Zap~ nasienna T, Funaben T i inne (zaprawy suche). Czas traktowania przy zapr mokrych waha się - w zależności od rodzaju nasion i zaprawy - od 2 do 20 nut, po czym następuje przepłukanie nasion w czystej wodzie, powolne ich suszenie i wysiew.

Chemiczna dezynfekcja gleby może się w pewnych warunkach okazać zana w szkółkach leśnych. Bardzo dobre wyniki dały doświadczenia z for Powierzchnię uprzednio skopanej i przesuszonej grzędy siewnej zlewa się je razowo (ale lepiej dwukrotnie, w odstępach 1-2 dni) 2% formaliną (tzn. 2' 40% formaliny na 100 litrów wody) w ilości 6 litrów na 1 m\ po czym przyk się ją włókniną lub folią (aby nie dopuścić do zbyt szybkiego ulotnienia się maldehydu), na 4-5 dni na glebach lżejszych, a do 10 dni na glebach cię Po dalszych 10 dniach, kiedy gleba jest już dobrze przewietrzona, można p stąpić do wysiewu nasion. Skutecznie również można dezynfekować glebę p ratami pylistymi, np. Sadoplonem 75.

Impregnacja drewna użytkowego, a więc budowlanego, kopalnianego itp., lega na wprowadzeniu do jego wnętrza (na różną głębokość) grzybobój substancji w celu zabezpieczenia przed atakami grzybów rozkładających no. W zależności od celu technicznego, jakiemu dane drewno ma służyć, st się różne fungicydy i różne metody impregnacji, jak opryskiwanie i powł drewna roztworami grzybobójczymi albo tzw. pastami grzybobójczymi (tzn paratami półpłynnymi, składającymi się z jednego lub kilku antyseptyków istej substancji wiążącej), zanurzanie w gorącym roztworze grzybobójc toda hydrostatyczna („buszeryzacja”), polegająca na wtłaczaniu roztworu bobójczego do bielu nieokorowanych dłużyc, metoda próżniowo-ciśc dość złożona, dziś już rzadko stosowana do impregnowania podkładów wych, stropów i drewna kopalnianego itp.

Opryskiwanie polega na pokryciu narządów roślin cienką warstwą czonego lub rozprowadzonego w wodzie, lub w innym płynnym ośrodku,

ratu chemicznego w celu zniszczenia obecnych na nich zarazków chorobotwórczych albo ochrony roślin przed zagrażającym najściem tych zarazków, niekiedy także w celu zniszczenia patogenu znajdującego się już w tkankach gospodarza.

Całkowite pokrycie preparatem powierzchni opryskiwanych narządów roślin, co stanowi istotny warunek skuteczności zabiegu, można osiągnąć tylko za pomocą odpowiedniej aparatury i poprawnej techniki opryskiwania.

Aparaty do opryskiwania nazywamy opryskiwaczami. Można wymienić wiele typów produkowanych opryskiwaczy, od ręcznych, plecakowych itd. (z napędem motorowym lub bez niego) do samolotowych. W praktyce ochrony drzew leśnych przed chorobami spotyka się często jeszcze opryskiwacze plecakowe z napędem lub bez napędu motorowego. Dla większej wyrazistości omówimy aparat stosunkowo prosty, automatyczny niskociśnieniowy (rys. 34). Składa się on z cylindrycznego zbiornika na ciecz o objętości 15-20 1, pompy tłoczącej wmontowanej w ten zbiornik, składającej się z rączki, pręta tłokowego i tłoka, węża wylotowego, przedłużnika wylotowego i osadzonej na nim dyszy (końcówki rozpylającej), wreszcie z dwóch pasków służących do umocowania aparatu na plecach pracownika wykonującego opryskiwanie. W górnej części zbiornika znajduje się manometr, wskazujący ciśnienie powietrza w aparacie, oraz otwór wlewowy z nakrętką.

Sposób użycia opryskiwacza jest następujący. Najpierw przez otwór wlewowy wlewa się ciecz grzybobójczą aż do 2/3 wysokości zbiornika. Z kolei zamyka się ten otwór i wtłacza do zbiornika za pomocą pompy powietrze aż do momentu, w którym manometr wykaże ciśnienie 0,6 MPa. Potem zakłada się aparat na plecy, ujmuje przedłużnik wylotowy (rys. 35) w prawą rękę i otwiera znajdujący się przy rękojeści tego przedłużnika zawór (kran); ciecz parta powietrzem sprężonym w zbiorniku samoczynnie podchodzi przez przedłużnik do dyszy i stąd wydostaje się na zewnątrz w postaci mgiełki zawierającej krople o średnicy nieprze-kraczającej 0,25 mm. Jeżeli krople są większe, opryskiwanie traci na wartości. Wielkość kropel otrzymywanych podczas opryskiwania zależy od szeregu czynników, m.in. od konstrukcji dyszy i od ciśnienia sprężonego powietrza w apara-

Rys. 34. Opryskiwacz automatyczny widziany z zewnątrz (a) i w przekroju podłużnym (h)

(z Alwina i Zaleskiego):

■fcy    \~

pd

d - dysza,

k - zawór wylotowy, m - manometr, p - przedłużnik wylotowy, pd- podstawa aparatu, pm - pompa,

ps - paski do przymocowywania aparatu na plecach, r - rączka pompy, w - wąż wylotowy, z - zbiornik na ciecz, rp - rura okołopompowa, pr - przegroda powietrzna, i - śruba kontrolna (odpowietrznik), wl - nakrętka otworu wlewowego

Cm)