g5 bmp

<h cćclfct).. <&?/■£    'O 0^0<UxC    ', k&ć&TC&G & '-*■&

g ' O¹    l!

_ Materiały do ćwiczeń z parazytologii_

do końca tworzą proglotydy maciczne o długości ok. 12 mm, dwukrotnie większej niż ich szerokość. Do istotnych różnic w budowie układu rozrodczego między T. saginata i T. solium należą: macica - u pierwszego gatunku ma 15 - 30 rozgałęzień, u drugiego gatunku - 7-12 (ryc. 49); jajnik odpowiednio dwupłatowy i trójpłatowy (ryc. 47 i 50, B) oraz uzbrojenie skoleksa u T. solium - wymienione cechy pozwalają odróżnić ten gatunek od tasiemca nieuzbrojonego.

Ryc. 51. Stadia rozwojowe tasiemca uzbrojonego: a - jajo z osłonką i embrioforem, b - zarodek z hakami, c - powstający wągier, d - cysticerkus z wnicowanym skoleksem, e - z wynicowanytn skoleksem (wg 37).

Rozwój. Jaja, które tylko nieznacznie różnią się od jaj T. saginata (ryc. 40), usuwane są z kałem żywiciela ostatecznego w proglotydach, które odrywają się od strobili grupami, po 5-6 sztuk. Uwolnione na powietrzu (po rozpadzie proglotydu) jąja dostają się różnymi sposobami (z karmą, w czasie żerowania świni w pobliżu ustępów) do przewodu pokarmowego żywiciela pośredniego, którym jest Świnia. W jej żołądku lub dwunastnicy uwalniają się z jaj onkosfery (ryc. 51 b), które poprzez ścianę tych narządów przedostają się do naczyń krwionośnych i następnie są roznoszone po całym organizmie żywiciela. Ten ostatni połyka zwykle proglotydy przed rozpadem, zarażając się w ten sposób od razu dużą liczbąjaj (ich liczba w jednym proglotydzie wynosi ok. 40000). Onkosfery usadawiają się w śródmięśniowej tkance łącznej zwierzęcia, gdzie rosną i przekształcają się w postać larwalną 'zwaną wągrem świńskim (cysticercus cellulosae) o średnicy 5-10 mm (ryc. 51 c-d). Rozwój ten, od chwili zarażenia do momentu wykształcenia się inwazyjnej postaci, jaką jest wągier, trwa ok. 3-4 miesiące.

Człowiek zaraża się tasiemcem uzbrojonym spożywając surowe czy niedogotowane mięso świni dotkniętej wągrzycą. W jego żołądku otoczka wągra ulega rozpuszczeniu, wynicowuje się sko-leks (ryc. 51e), który przyczepia się do błony śluzowej górnego odcinka jelita cienkiego i następuje wzrost strobili.

W Polsce dopuszcza się do spożycia mięso wieprzowe z wągrami, gdy ich liczba wykryta w tuszy, głowie i narządach wewnętrznych nie przekracza 10, i poddane zostanie tym samym zabiegom, jak przy uzdatnianiu mięsa wołowego (patrz opis str. 54) 1    ■

Chorobotwórczość. Tenioza (taeniosis) jest podobna do tasiemczycy (teniarynchozy) opisanej przy T. saginatus. Groźniejsze skutki u człowieka wywołuje natomiast wągrzycą cysticerkoza (cy-sticercosis). Może on zostać żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego w trojaki sposób:

a. przez spożywanie pokarmu lub picie wody, zanieczyszczonych (np. za pośrednictwem much)

*    odchodami ludzkimi z jajami tasiemca;

U przeniesienie jaj do ust za pomocą zabrudzonych kałem rąk, co może się zdarzyć u żywicieli ostatecznych (głównie u dzieci);

c. na drodze autoinwazji (samozarażenia), które ma miejsce, gdy dojrzały tasiemiec wywołuje, wskutek ruchów antyperystaltycznych jelita cienkiego, zwracanie treści jelitowej do żołądka, a wraz z nią - jaj pasożyta.

Uwolnione onkosfery przedostają się (jak opisano przy wągrzycy świni) do różnych narządów człowieka jak mózg, gałka oczna, płuca, serce, gdzie rozwija się wągier. Objawy wągrzycy u człowieka oraz ich nasilenie, a także skutki chorobowe zależą od intensywności zarażenia oraz lokalizacji larw. W przypadku wągrzycy mózgu powstaje obraz chorobowy, jak przy guzie tego narządu: napady padaczkowe, wzrost ciśnienia śródczaszkowego itp. Wągrzycą oka prowadzi do zaburzeń

56