Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 022430

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader

Limit wydruku: 0

Strona 31 /293    £1 © ©    © @

A. UukWtU KutOml /n&lń-ti' ImrAt /.u„Aii<miVW.,iV. Wmw«‘j!(II5 ISBN 1MH I4$ł»«. O hy WN PWN Jrt>5

rwanie kultywowana, rozwijana świadomie i celowo. Przestrzega się jej z wyboru i z potrzeby wewnętrznej lub społecznej.

Dostrzeżenie istnienia normy poza językiem ogólnym i wprowadzenie pojęcia normy realnej jest istotną nowością w rozważaniach teoretycznych z zakresu kultury języka. Jest to zresztą naturalna konsekwencja traktowania normy jako wewnętrznego składnika określonego języka, a nic jako reguł, formułowanych przez kodylikatorów. Przyjęcie istnienia normy w każdej odmianie języka pozwala też na bardziej spójny opis wszelkich odmian przez odwołanie się do ich wewnętrznej struktury, a nie tylko przez wymienianie i opis ich elementów składowych (zwykle - słownictwa i frazeologii).

Teorię Danuty Buttlcr można rozwinąć, uznając, że także w polszczyźnic ogólnej, jako jednej z odmian współczesnego języka, istnieje norma naturalna, realna, a nic tylko norma skodyfikowana. Takie uzupełnienie spostrzeżeń Danuty Buttlcr jest niezwykle przydatne dla sformułowania koncepcji wewnętrznego zróżnicowania normy w języku ogólnym.

Potrzebę wyróżniania więcej niż jednego poziomu normy w obrębie polszczyzny ogólnej pierwsza dostrzegła Halina Kurkowska. W artykule z r. 1977*' postulowała uwzględnienie w opisie języka trzech poziomów normy. Pisała wówczas o normie potoczno-użytkowej „dla uczestnictwa minimalnego [w ję-zyku]^v, normie polszczyzny publicznej, obowiązującej „w uczestnictwie typu «śrcdnicgo»” oraz normie wzorcowej - „na najwyższym poziomic uczestnictwa w języku". Bardzo charakteiystyczne jest w tym podziale przyjęcie jako kryterium „poziomu uczestnictwa w języku", a więc faktu socjolingwistycznego. Badaczce chodziło o to, jak można byłoby zmniejszyć stres powstając)' w trakcie zamierzonego uczestnictwa w kulturze osób, które nic były w stanic sprostać wymaganiom obowiązującej, skodyfikowanej na wysokim poziomie normy językowej. Halina Kurkowska twierdziła, żc pomocne może być w tej mierze właśnie zróżnicowanie normy językowej, a dostrzeżenie i usankcjonowanie różnych jej poziomów pozwoli przezwyciężyć przekonanie wielu osób, że nie przestrzegając normy wzorcowej, prezentują się jako ludzie niekulturalni.

Ta propozycja Haliny Kurkowskicj pozostała wprawdzie tylko pewnym pomysłem teoretycznym, dała jednak asumpt do dalszych rozważań nad hierarchizacją faktów wewnątrz normy języka ogólnopolskiego. Wynikiem tego było przedstawienie, a także zastosowanie praktyczne, koncepcji dwóch poziomów normy językowej w polszczyźnic ogólnej⁸².

W koncepcji tej wychodzi się z założenia, żc te poziomy normy istnieją obiektywnie (można je odtworzyć z zachowań językowych Polaków) i wymagają

*' H. Kurkowska, Polityka /fnłwa a zróżnicowanie społeczne współczesnej polszczyzny, |w ] Soc/olmgwistyka I. Polityka językowa, pod red. W. Lubawa, Katowice 1977, s. 17-25.

*• Por. A. Markowski. Przemiany w strukturze normy współczesnej polszczyzny ogólnej. „Przegląd Humanistyczny" 1995. z. 5. s. 89-99. Por. także: Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny. Nie tylko dla młodzieży, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 1995 (zwłaszcza Uwagi wstępne, s. 12-16), oraz Nowy słownik poprawne/ polszczyzny PWN, red. nauk A. Markowski, Warszawa 1999, Słowo wstępne, s. X, a zwłaszcza hasło problemowe „Norma językowa", s. 1701-1704.

Kultura języka polskie...    ^ Zrzuty ekranu    B Picasa 3