Strona 109/575
Spis treści -Teoria komunikowania... o
l> M<Quail. mucurgo. Wjnawa 2007
ISDN **7S-K5-01 -1S153-M, C by W'N PWN 2007
masowych (42)
a 2.1. Od początku do mediów masowych (43)
a 2.2. Media drukowane -książka i bib Ho teka (44)
© □ 2.3. Media drukowane -gazeta (47)
a 2.4. Inne media drukowane (50)
a 2.5. Film jako medium masowe (50)
a 2.6. Radio i telewizja (53)
a 2.7. Muzyka
fonograficzna (55)
© □ 2.8. Rewolucja
komunikacyjna - media nowe wobec starych (57)
0 03 2.9. Zróżnicowanie mediów (59)
a 2.9.1. Wolność a kontrola (60)
3 2.9.2. Wymiary użycia i odbioru (62)
a Podsumowanie (64)
a Literatura uzupełniająca (64)
63 CZĘŚĆ H TEORIE (66)
© 0] Rozdział 3 Pojęcia i modele komunikowania masowego (66)
0 63 Rozdział 4 Teoria mediów a teoria społeczna (92)
© 0] 4.1. Media, społeczeństwo i kultura - związki i konflikty (93)
© CU 4.2. Komunikowanie masowe jako proces społeczny: za poś red niczenie stosunków i doświadczeń społecznych (96)
© CU 4.3. Ramy odniesienia dla powiązania mediów ze społeczeństwem (99)
4.9. Media a społeczeństwo - teoria II: marksizm ][Q9
Szeroko akceptowana charakterystyka współczesnego społeczeństwa jako „po-nowoczesnego" przeczy wizji społeczeństwa masowego, które jawi się nam jako punkt widzenia z istoty swojej „modernistyczny”. Wydaje się, że także rzeczywista obfitość i rzucająca się w oczy różnorodność wielu starych i nowych form mediów podważają trafność teorii społeczeństwa masowego, prezentującego media masowe jako jeden z kamieni węgielnych tegoż społeczeństwa. Zwłaszcza nowe media elektroniczne dają początek nowej utopijnej wizji społeczeństwa, sprzecznej z podstawową tezą teorii społeczeństwa masowego.
4.5. TEORIA MEDIÓW W SPOŁECZEŃSTWIE MASOWYM: GŁÓWNE RYSY
• Społeczeństwo o wielkiej liczebności.
• Zatomizowana publiczność.
• Scentralizowane media.
• Transmisja jednokierunkowa.
• Samookreślenie i tożsamość ludzi uzależnione są od mediów.
• Media wykorzystywane w celu manipulacji i kontroli.
Mimo że Karol Marks prasę znał jedynie z okresu, zanim stała się ona medium masowym, a marksizm - jak się powszechnie sądzi - zawiódł jako wyjaśnienie zmian społecznych, marksistowska tradycja analizy mediów w społeczeństwie kapitalistycznym po dziś dzień zachowała, w pewnym zakresie, swoją aktualność. Można wątpić, czy dałoby się powiedzieć to samo o teorii funkcjonowania mediów w społeczeństwach komunistycznych. Wiele było wariantów analizy nowoczesnych mediów inspirowanej marksizmem, które przechodziły w dzisiejszą ..krytyczną teorię polityczno-ekonomiczną” (zob. Golding, Murdock 1996).
Dla marksistowskich interpretacji mediów masowych kluczowy jest problem władzy. Mimo licznych różnic pomiędzy nimi zawsze podkreślały one fakt. że media są w istocie rzeczy narzędziami kontroli sprawowanej przez klasy rządzące i w ich interesie. Podstawowym tekstem jest tu Ideologia niemiecka Marksa, gdzie stwierdza (Marks 1981: 229):
Klasa mająca w swym rozporządzeniu środki produkcji materialnej dysponuje przez to jednocześnie środkami produkcji duchowej, tak iż na ogół klasie lej podlegają dzięki temu również i myśli tych, którym do duchowej produkcji brak środków.
Teoria marksistowska buduje bezpośredni związek między posiadaniem ekonomicznym a rozpowszechnianiem komunikatów potwierdzających prawomocność panowania i wartość klasy rządzącej. Poglądy te w naszych czasach znajdują poparcie w danych świadczących o wielkiej koncentracji własności mediów przez kapitalislycz-
4T 14:00