Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 07 20090156

Teoria komunikowania masowego - Denis McQuail - iLibrary Reader

cd | IjJPJ 1bŁ3i|

m u?

s³ &

Limit wydruku: 10

Strona 129/575 & O O fy &

-Następna strona (Page Down)|

Spis treści -Teoria komunikowania... o

l> M<Quail. Ww muc urgo. Wania w* 2007

ISDN **7S-K5-01 -1S153-M, frbyWN PWN 2007

a Literatura uzupełniająca (123)

15 CJ Rozdział 5 Komunikowanie masowe a kultura (124)

0 CZĘŚĆ m STRUKTURY (200)

produkt mediów - zasady i odpowiedzialność (200)

zarządzanie mediami (226)

komunikowanie masowe (252)

0 CZĘŚĆ IV ORGANIZACJE (278)

0 CZĘŚĆ V TREŚĆ (336)

0 CZĘŚĆ VI WIDOWNIA (390)

0 CZĘŚĆ VH ODDZIAŁYWANIE (446)

5.3. Początki: szkoła frankfurcka i krytyczna teoria kulturowa 129

nej, wyrażonej w pracach Richarda I łoggarta, Raymonda Williamsa i Siuarta I lalla. Krytyka ta z początku wzięła za swój cel komercyjne przyczyny kulturalnego ..wykorzenienia”, pragnąc przemawiać w imieniu robot ni ka-konsumenta kultury' masowej, traktowanego raczej jako ofiara (i nie tylko) niż jako czarny charakter historii. Chodziło o rehabilitację ludzi, gdyż na karb ich rzekomo ..niskich gustów" często składano niską jakość kultury masowej. Mniej więcej w tym samym okresie (lub nieco wcześniej) w Ameryce Północnej toczyła się podobna debata (zob. Rosenberg, Whiie 1957), w której wymownie odpierano zarzut banalności kultury' masowej. Od tego czasu sama „kultura masowa" w znacznej mierze uwolniła się od piętna niskiej jakości, choć wiązało się to w znacznej mierze z zarzuceniem używania dawnego pojęcia kultury' masowej.

Z punktu widzenia dalszego międzynarodowego rozwoju koncepcji komunikowania masowego i rozważań nad charakterem ..kultury mediów" wpływ rozmaitych sporów' lokalnych okazał się znacznie mniejszy niż wpływ idei czerpiących z myśli neomarksisiowskiej, które narodziły się i rozprzestrzeniły w okresie pow-ojennym. Pojęcie „teoria krytyczna" odnosi się do długiej i zróżnicowanej tradycji, u której początków legły prace grupy uczonych z frankfurckiej marksistowskiej szkoły stosowanych nauk społecznych, którzy wyemigrowali z Niemiec po roku 1933. Najważniejszymi członkami tej grupy byli Max Horkhcimer i Theodor Adorno, ważną rolę odegrali jednak również inni, jak Leo I.owenthal, Herbert Marcuse i Walter Benjamin (zob. Jay 1973; Hardt 1991).

Szkołę założono pierwotnie z myślą o analizie ewidentnej klęski rewolucyjnej zmiany społecznej, zapowiadanej przez Marksa. Wyjaśnienia tej klęski poszukiwano w zdolności ..nadbudowy” (czyli przede wszystkim idei i ideologii znajdujących swój wyraz w mediach masowych) do niweczenia skutków działania materialnych i historycznych sil zmiany ekonomicznej (i obietnic Oświecenia). Wydawało się, że historia (w interpretacji Marksowskiej) ..poszła w złym kierunku", ponieważ ideologie klasy dominującej zaczęły warunkować bazę ekonomiczną, przede wszystkim w drodze generowania „fałszywej świadomości” wśród mas pracujących. Towar jest głównym narzędziem tego procesu. Teoria utowarowienia ma swój początek w^r Zarysie krytyki ekonomii politycznej Marksa, gdzie zauważa on, iż przedmioty zostają utowarowione, gdy zyskują wartość wymienną, oprócz zwykłej wewnętrznej wartości użytkowej. W ten sam sposób produkty kultury (w postaci obrazów, idei i symboli) są tworzone i sprzedawane jako towary na ry nku medialnym. Konsumenci mogą je wy mieniać za satysfakcję psychiczną, zabawę i iluzoryczne poczucie naszego miejsca w święcie, które często skutkuje zaciemnieniem prawdziwej struktury społeczeństwa i naszego w niej podporządkowania (fałszywa świadomość).

Marcuse (1991) określił masowe społeczeństwo konsumpcyjne opierające się na handlu, reklamie i powierzchownym egalitaryzmie jako „jednowymiarowe”. Media i „przemysł kulturalny" w ogóle były implicite ważnym elementem tej krytyki. Wiele spośród tych koncepcji pojawiło się w latach czterdziestych w pracach Adorna i Horkheimera (199-1), zawierających ostre, pesymistyczne zarzuty pod adresem kultury masowej. Krytykowano ją za uniformizację, kult techniki, mono-l tonię. eskapizm i produkcję fałszywych potrzeb, redukcję jednostek ludzkich do

Itelix iLibrary Reader

J Teoria komunikowan...