skanuj0026 bmp

V, Pisanie zasadniczej części pracy

H

►

•/i'/ogólne znaczenie. Pisanie pracy dyplomowej nie różni się w swej Ibi lnie od przygotowywania pracy naukowej i dlatego tak ważne li| zasady pozwalające porządkować i precyzować myśli. Reguły te llinjs) bądź to charakter logiczny, bądź gramatyczno-stylistyczny. ł>K liiniczając nasze uwagi w tym miejscu do zasad logicznych, może-lliy za .1. Pieterem wyliczyć te spośród nich, które należy uwzględniać, |ń»/ąo pracę naukową. Są to zasady: ścisłości, dostatecznego uzasadniania twierdzeń, oszczędności słowa, jasności wywodów, obiektywizmu naukowego⁹.

() zasadzie ścisłości wypowiedzi mówi się niekiedy w znaczeniu re-(pily uniwersalnej czy nadrzędnej, realizacji której służy wiele innych ni.Hiid. Zdarzyć się też może, że przez ścisłość będzie się rozumieć wyłącznie zaprzeczenie rozwlekłości. Jest to zakres znaczeniowy zdecydowanie węższy, ponieważ przez ścisłość powinniśmy rozumieć takie Wypowiadanie myśli, w którym nie występują pojęcia wieloznaczne lub niedostatecznie objaśnione. Czasami ścisłość kojarzy się z dokładnością, yliociaż tę ostatnią w literaturze przedmiotu wiąże się głównie ze ścisłością wyrażoną za pomocą liczb.

Druga z zasad — wystarczającego uzasadniania twierdzeń — wią-ło się z żądaniem dokumentowania każdego stwierdzenia traktowanego jako materiał dowodowy. W naukach społecznych podczas pisania pracy dyplomowej zasada ta wyraża się głównie rzetelnym powoływaniem się na źródła, nie tylko w przypadku korzystania z cudzych poglądów. W związku z powyższym we wszystkich sytuacjach bezdo-wodowego czy intuicyjnego przyjmowania pewnych twierdzeń należy lo wyraźnie podkreślić. Służy temu wiele różnych zwrotów językowych, tuk ich jak: wydaje się, że; wygląda na to; można przyjąć, że itp.

Zasada dostatecznego uzasadniania twierdzeń ma wiele wspólnego i zasadą obiektywizmu naukowego, nazywaną czasami prościej zasadą obiektywności. Jej antonimem jest subiektywność i tendencyjność, ujawniania wtedy, kiedy to albo emocje, albo pewne zamierzenia kierują określonym doborem źródeł, opinii autorytetów. Można więc powiedzieć, że przez obiektywizm powinniśmy rozumieć takie prowadzenie badań i takie przedstawianie ich wyników, które służy wyłącznie poznawaniu praw-

'' J. Pieter: Z zagadnień pracy naukowej, Ossolineum 1974, s. 107.

dy. Jedyną ujawnianą emocją — co podkreśla również J. Pieter — powinno być kierowanie się pragnieniem poznania prawdy¹. Tak rozumianą zasadę obiektywizmu nazywa się czasami zasadą rzetelności.

Dwie ostatnie zasady, oszczędności słowa i jasności wywodów, pozostają ze sobą w ścisłym związku, co oddaje najlepiej powiedzenie „maksimum jasności przy minimum słów”². Nie 2awsze jest to łatwe do osiągnięcia, zwłaszcza wtedy, kiedy chcemy, aby nasza wypowiedź była precyzyjna. Wydaje się zatem pewną sztuką godzenie ze sobą ostatnich wymogów. Należy jednak pamiętać, iż oszczędność polega przede wszystkim na unikaniu rozwlekłości i powtórzeń. Natomiast jasność wywodów wynika nie tylko ze stylu piszącego. Wiąże się także z tym, dla kogo pisana jest praca, a więc z tym, kto będzie potencjalnym odbiorcą.

4. Styl i język pracy dyplomowej

Mówiąc o oszczędności słowa i jasności wywodów, dotykamy już problematyki dobrego stylu i języka, który powinien być: zrozumiały, prosty, zwięzły, precyzyjny. Praca dyplomowa nie może zatem być napisana rozwlekle, zawile, pretensjonalnie, ogólnikowo, w sposób niejednoznaczny.

Jasność stylu oznacza porządek w toku rozumowania i wiąże się tak ze sprawami właściwej składni, jak i logicznej konstrukcji wywodu. Nie bez znaczenia pozostaje też konstrukcja pracy. Zdania nie mogą być zbyt długie, aby nie powodować nieporozumień. Do niejasności prowadzą nie tylko zbyt rozbudowane zdania, ale też np. błędy w szyku wyrazów, a także nadmierna ilość wtrąceń³.

Jasność stylu jest jednym z elementów decydujących o tym, czy tekst jest zrozumiały, W odniesieniu do problemu jasności stylu istotny wydaje się dobór wyrazów i zwrotów językowych. Należy podkreślić, iż powinno się unikać wyrazów niezrozumiałych, a terminy specjalistyczne należy wyjaśniać. Nie można też nadużywać wyrazów obcych. Chodzi bowiem o to, aby stwarzane konstrukcje nie były zawiłe, nie

1

   Tamże, s. 115,

2

   Zob. W.P. Zaczyński: Poradnik..., s. 44.

3

¹¹ Szerzej na temat dobrego stylu zob. uwagi J. Mackiewicz: Jak pisać..., s. 114 i n.