skanuj0030 bmp

72

t

V. Pisanie zasadniczej części pracy

(łperowanic odnośnikami służy różnym celom, dlatego często pisze lii} o różnych rodzajach przypisów. Najczęściej wyróżnia się przypisy IrótIłowe (zwykłe i rozszerzone), odsyłające, polemiczne, dygresyjne³⁰:

A. Przypisy źródłowe zwykłe są to najprostsze, a często i najkrót-z przypisów, wskazują tylko źródło pochodzenia cytatu, informacji, •plnii, danych liczbowych itd. Oto kilka przykładów:

¹ 11. Leszczyna: Hermeneutyka prawnicza. Rozumienie i interpretacja tekstu prawił, Warszawa 1997, „Oficyna Naukowa”, s, 54,

¹ Tamże,    y

¹ Arl. 4 pkt 2 Ustawy z 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej (Dz.U. nr 35, 121).

t Iczywiśćie powinniśmy korzystać z bezpośredniego źródła informacji, Ule podawać jej za kimś innym. Przypadki tzw. cytowania z drugiej ręki filmy mięć miejsce bardzo rzadko i tylko wtedy, gdy sięgnięcie do źródła wolnego jest utrudnione. Nigdy nie wolno tego ukrywać i fakt cytowa-pośredniego musi być ujawniony w przypisie, jak w przykładzie:

¹ S A. Kemper: Bezpośrednie prawodawstwo ludowe. Referendum. Plebiscyt, jni-wii ludowa, Warszawa 1918, s. 9-10. Cyt. za W. Kaczocha: Demokracja. Studia myśli w Polsce, Poznań 1993, „Ars Nova”, s. 58.

H. Przypisy źródłowe rozszerzone — w przypisach tego rodzaju poza Im/juiicm źródła przytaczamy jakiś cytat lub omawiamy bliżej powo-poglądy. Mają one jednak tylko pośredni związek z głównym tokiem Wmlii i dlatego nadmieniamy o nich w przypisie. A oto przykład³¹:

¹ Wyjaśniał, że czyni tak „dla wygody legislatywy, zaoszczędzenia jej czasu i uwol-l» ml kłopotu uchwalania odpowiedzi” — J.E. Kallenbach: The American. Chief Exe-W, New Yorit 1966, Harper and Row, s. 334.

<

Przypisy odsyłające odsyłają czytelnika bądź to do innych fragmen-lliiN/oj pracy, bądź to do innych opracowań, np. w celu otrzymania •niniejszych informacji lub porównania naszych poglądów z innymi:

*    Ilylii już o tym mowa w rozdziale I naszej pracy.

*    Nu lemat konstytucyjnej regulacji problematyki źródeł prawa zob. też uwagi L. Kaługo; Układ zbiorowy pracy—problem konstytucyjny, PiP 8/1999.

N

łl

Tik m.in. J. Orczyk: Zarys metodyki pracy umysłowej, Warszawa 1984, s. 72.

Pi/ykład z książki A. Pułło: Prezydent a Kongres USA w świetle konstytucyjnych /tuikialu i równoważenia władz, Gdańsk 1986, s. 74.

D.    Przypisy polemiczne — posługujemy się nimi, kiedy podejmujemy polemikę z przedstawianymi poglądami, a przeprowadzenie dyskusji w tekście głównym rozbijałoby tok wywodów. Ten rodzaj przypisu dotyczy też sytuacji, kiedy w literaturze prezentowane są rozbieżne poglądy w pewnej kwestii mniej związane z naszymi rozważaniami, a my przyjmujemy tylko jeden z nich, do reszty odnosząc się krytycznie właśnie w przypisie. Polemiczny charakter przypisu często oddają już pierwsze słowa takie, jak:

¹    Pewne wątpliwości mogą wynikać z przyjęcia przez X takich kryteriów...

²    Trudno natomiast zgodzić się z poglądami X, Y i Z, którzy...

³    Zupełnie inaczej rzecz traktuje X, pisząc...

Oczywiście przypis polemiczny ma nie tylko sygnalizować różnicę stanowisk, ale również przedstawiać stosowną argumentację. Bez tego ocena naszego postępowania może się spotkać tylko z krytyczną oceną recenzenta.

E.    Przypisy dygresyjne pojawiają się wtedy, kiedy autor chce się podzielić z czytelnikiem pewną uwagą czy spostrzeżeniem na marginesie rozważań, nie nadając im charakteru polemicznego. W przypisach tego rodzaju często nie wskazujemy żadnych źródeł, a jeśli tak, to tylko w związku z uczynioną dygresją. Przedstawmy dwa przykłady^:

¹    Doskonałym przykładem takiego stawiania sprawy było przemówienie radiowo-- telewizyjne de Gaulle’a z 7 X 1962 r. poprzedzające rozwiązanie Zgromadzenia Narodowego.

²    Pozostawienie swobody prezydentowi leżało w interesie twórców konstytucji. W Konstytucyjnym Komitecie Konsultacyjnym przedstawiciel rządu oświadczył jasno, że użycie art, 16 „może należeć tylko do prezydenta Republiki, w jego charakterze gwaranta jedności i niepodległości narodowej”, Travaux preparatoires-., s. 55.

W dobrej pracy dyplomowej spotkać można wszystkie rodzaje przypisów. Oczywiście najwięcej jest przypisów źródłowych, bo też stosunkowo często posługujemy się ustaleniami uczynionymi przez innych, a nie można korzystać z cudzych myśli, nie dokumentując ich pochodzenia. Tego wymaga tak przyzwoitość, jak i prawo. Poza tym ważne jest stworzenie możliwości weryfikacji naszych badań. Jednak poprzestanie tylko na przypisach źródłowych (sytuacje takie zdarzają się nawet w odniesie-

²² Oba przykłady pochodzą z książki K. Wołowskiego: Prezydent Republiki w powojennej Francji, Warszawa-Poznań 1973, s. 159 i 213.