72 MOTYWOWANIE W ZARZĄDZANIU
* samoświadomość obronna, tworzenie sobie dodatniego obrazu samego siebie, potrzeba „zachowania twarzy”, obawa przed „zaćmieniem”, obawa o utratę prestiżu;
* życie w stanie pogotowia obronnego, zagrożenie utratą pracy, pozycji, prestiżu, stanowiska itp., spadek potrzeb i aspiracji, schematyzm działania;
* obronne ustawienie motywacji, nadmiar wzmocnień ujemnych, kierowanie się motywacją unikania niepowodzeń;
* obniżenie się zdolności adaptacyjnych i kreatywności pracowników, petryfikacja sprawności (utrwalenie sprawności minimalnej), spadek wrażliwości na różnego rodzaju stymulacje (habituacja).
Oporu wobec zmian nie należy lekceważyć ani łamać uporem kierownictwa, gdyż może to spowodować jego nasilenie i spotęgowanie, a w konsekwencji - niepełne bądź pozorne wprowadzenie zmiany, a tym samym obniżenie stopnia zorganizowania firmy i jej sprawności ekonomicznej.
Celem każdej zmiany jest - i powinna być także w praktyce - poprawa stopnia zorganizowania przedsiębiorstwa, lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów, zwiększenie stopnia spoistości organizacyjnej z otoczeniem (rynkiem) oraz stwarzanie warunków stymulujących rozwój potencjału ludzkiego i wzmocnienie motywacji postępu oraz kreatywności pracowników.
Opór wobec zmian należy przeto umiejętnie przezwyciężać (nie tłumić) odpowiednio przygotowując zmiany i sterując ich wprowadzaniem, dzięki wykorzystaniu pewnych reguł postępowania opracowanych przez naukę i niejednokrotnie sprawdzonych w praktyce.
Pytania i zagadnienia do dyskusji
1. Na czym polega rola czynnika ludzkiego w kreowaniu sukcesu firmy i co powoduje, że staje się on najważniejszym jej zasobem?
2. Jaka jest różnica między klasycznymi a nowoczesnymi rolami menedżera w kierowaniu ludźmi?
3. Jakie ujemne konsekwencje dla zachowań pracowników powoduje lekceważenie przez menedżera ich potrzeb, oczekiwań i aspiracji?
4. Co to jest sytuacja pracy i jak ona wpływa na zachowanie i efektywność działania ludzi?
5. Jakie są cechy osobowościowe ludzi i na czym polega ich znaczenie w praktyce kierowania zespołami ludzkimi?
6. Jakie są tradycyjne i nowoczesne typologie osobowości człowieka i jakie jest ich znaczenie praktyczne?
7. Jakie są główne koncepcje psychologiczne człowieka i jaka jest ich wartość poznawcza w procesie sterowania ludzkimi zachowaniami?
8. Jakie wyróżnia się wzorce osobowości człowieka i na ile mogą być one skutecznym narzędziem w praktyce kierowania?
9. Jak zachowują się ludzie w organizacji i na czym polega ich ograniczona racjonalność w działaniu?
10. Jakie są zasady zachowania się ludzi w organizacji i czy ich znajomość wystarcza, aby osiągnąć sukces w kierowaniu?
11. Jak zachowują się ludzie wobec zmian i jakie są najczęściej rzeczywiste przyczyny ich lęku przed nowymi rozwiązaniami?
12. Na czym polega opór wobec zmian i jakie jest naukowe wyjaśnienie tego zjawiska?