skanuj0068 bmp

136 MOTYWOWANIE W ZARZĄDZANIU

1.

ISTOTA I RODZAJE MOTYWACJI

0'^X Osiąganie znaczących rezultatów w pracy i działalności 'zależy w głównej mierze od motywacji działania. |W teorii kierowania zespołami ludzkimi formułuje się nawetTezę, że przydatność zawodowa pracownika, mierzona tym, co wnosi on w rozwój firmy, jest funkcją jego kwalifikacji i motywacji¹. Funkcja ta ma charakter multiplikatywny, co oznacza, że bbie te wartości muszą się wzajemnie wspomagać i że człowiek źle umotywowany może być dla przedsiębiorstwa mało przydatny, choćby nawet miał wysokie kwalifikacje.

W nauce zarządzania kształtowanie motywacji uznawane jest za jedną z głównych funkcji kierowania, a nawet jedną z bardzo ważnych technik zarządzania (management by motivation)Istnieją też interesujące studia i rozważania w tej dziedzinie, ale także i poważne obszary niewiedzy. Ciągle bowiem otwarte jest pytanie, co tak naprawdę motywuje ludzi do działania, jak na ich motywację wpływają takie czynniki, jak: inspirowanie, pobudzanie, zachęcanie a nawet wymuszanie, oraz w jakich warunkach chcą oni wydajnie pracować, przy założeniu, że zmieniają się zarówno ludzie jak i warunki.

Motywacja jest różnie rozumiana, rozbudzana i utrwalana, wiele jest bowiem czynników, które wpływają na ludzi i aktywne oraz świadome kształtowanie środowiska ich życia i pracy!¹ Jak słusznie zauważa A. Maslow, „nie znaleziono jak dotąd dobrej behawioralnej definicji motywacji”².

Motywacja odnosi się do przeżyć psychicznych człowieka, od których zależy możliwość i kierunek ludzkiej aktywności. Stanowi ona proces „regulacji, który pełni funkcje sterowania czynnościami tak, aby prowadziły do osiągnięcia określonego wyniku (celu)”³.

; Motywacja zatem - jako mechanizm psychologiczny uruchamiający i organizujący zachowanie człowieka skierowane na osiągnięcie zamierzonego celu - stanowi jego wewnętrzną siłę, analogiczną do siły fizycznej. Siła ta to „popędy, instynkty i życzenia, a także stany napięć”, które nazywa się „mechanizmami organizmu ludzkiego”¹. Od jej wielkości i struktury (siły i rodzaju reakcji emocjonalnych) zależy ogólna aktywność psychofizyczna jednostki, mobilizacja jej sił i energii oraz chęć podejmowania zadań trudniejszych i ponoszenia ryzyka. Wpływa ona głównie na intensywność i trwałość wysiłków zmierzających do osiągnięcia wytyczonego celu, a więc decyduje o codziennej gotowości do pracy.

Im silniejsza jest motywacja, tym energiczniejszą aktywność przejawia pracownik i tym większą wykazuje uporczywość w dążeniu do pożądanego rezultatu, naturalnie w zależności od tego, jakie stawia sobie ceie i jak ocenia możliwości ich urzeczywistnienia w sytuacji swego działania.

Nie oznacza to, oczywiście, że nadmierne natężenie motywacji jest dla jakości jego działania korzystne, a zwłaszcza dla jakości rezultatu tego działania. Zbyt silna motywacja bowiem pogarsza działanie, a nawet je paraliżuje, gdyż silne stany uczuciowe (nadmierne napięcie emocjonalne) zakłócają i deformują ludzkie czynności i powodują ich dezorganizację. Przy silnej motywacji „pojawiają się liczne błędy, zahamowania, zawężą się pole uwagi, zmniejsza się zakres dostępnych skojarzeń (pustka w głowie), pewne tory rozwiązań utrwalają się, mimo że nie prowadzą do pożądanych rezultatów (fiksacja). Czasami organizacja czynności obniża się do poziomu charakterystycznego dla wczesnych faz treningu w danej dziedzinie (regresja). Należy podkreślić, że zmiany sprawności zależą od intensywności, a nie

działanie człowieka, utrzymujący je w toku i regulujący jego przebieg. (Ch.N. Coior, M.H. Appley, Motywacja. Teoria i praktyka, Warszawa 1972, s. 15).

¹ I . Michoń, Organizacja i kierowanie w przedsiębiorstwie w świetle socjologii i psychologii pracy, Warszawa 1976, s. 118.

V.H. Vroom, Work and Motivation, New York 1964, s. 203.

A. Maslow, W stronę psychologii istnienia, Warszawa 1986, s. 27.

J. Reykowski, Teoria motywacji a zarządzanie. Warszawa 1975, s. 23-24. Wo-(llu(j Ch.N. Cofera i M.H. Appleya motywacja oznacza proces wzbudzający