str 020 021

Dembiński, ze strony zaś demokratów lwowskich — Józef Dzierzkowski i inni. Po upadku Wiednia zjawił się w Peszcie również generał Józef Bem.

Między generałami, zwłaszcza Bemem i Wysockim, dochodziło ido przykrych nieporozumień w sprawie legionu polskiego. Doszło do tego, że w listopadzie 1848 roiku niejaki Kołodziejski dokonał zamachu na Bema, winiąc go za zwłokę w tworzeniu 'tej formacji. Ostatecznie dowódcą legionu izostał Wysocki. Legioniści otrzymali 'białe mundury z czerwonymi wyłogami, czapki czworograniaste z daszkiem i barankiem. Legion liczył około trzystu ludzi, ale działał na drugorzędnym polu bitwy, w walce o twierdzę Arad, zresztą spisując się tam bardzo dobrze.

Generał Dembiński otrzymał przejściowo naczelne dowództwo armi węgierskiej, lecz stracił ogromnie na popularności w 'lutym 1849 roku, gdy po nie rozstrzygniętej w zasadzie bitwie pod Kapolną zarządził odwrót swych wojsk. Największą sławę zdobył generał Józef Bem, mianowany 29 listopada 1848 roku naczelnym dowódcą armii działającej w Siedmiogrodzie. Miał bowiem odzyskać ten kraj dla Węgier, które to zadanie uważane było prawie za niemożliwe.

Bem umiał narzucić dyscyplinę, wzbudzał szacunek i miłość. Zygmunt Miłkowski tak opisuje Bema w swym pamiętniku:

„ Z g wnętrzność Bema nie zwiastowała tej żywości i potęgi ducha, jakiej był wcieleniem. Postać jego przedstawiała obraz nędzy cielesnej. Wzrostu średniego, chudy, mizerny, twarz miał brzydką i ibliznami poznaczoną. Bliznę największą, mającą pozór plastra do policzka przylepionego, pozostawiła mu próba z prochem. Nos mały, spiczasty, wyglądał jakby wyikąszony. Oczy nawet 'blaskiem nie świeciły. Skądże się w tym nędznym ciele brała energia taka? Żołnierze, co pod nim służyli, uwielbiali go — bożyszczem stawał się dla nich; na wezwanie jego wydobywali ze siebie siły nadludzkie. Pozostawił też po sobie wspomnienia, które się w legendy zamieniły”.

Trzymiesięczna kampania Bema w Siedmiogrodzie zakończyła się całkowitym sukcesem, mimo że Austriakom przyszły z pomocą nieliczne co prawda oddziały carskie w sąsiedniej Rumunii. Bem usiłował załagodzić konflikt narodowościowy w Siedmiogrodzie i ogłosił amnestię dla rumuńskich powstańców.

Wiosna 1849 roku była szczytowym okresem węgierskiej rewolucji. Generał Artur Górgey wyparł z Pesztu Alfreda Windischgratza, a sejm węgierski nie uznał konstytucji podpisanej przez cesarza Franciszka Józefa i ogłosił detronizację Habsburgów.

Kossuth skierował Bema do Banatu, powierzając armię północną Henrykowi Dembińskiemu. W kwietniu 1849 roku Dembiński i Bem

21