P1240445

boa o trefienia kuliury łużyckiej. Trzeba stwierdzić, iż trudno przytoczyć definicje określające w sposób bardziej procesyjny cechy kultury łużyckiej i podstawy jej wydzielania. Również i to nie jest jedynie ’ specyficzne dla kultury łużyckiej. Określając t^r kulturę badacse posługują się tym co charakteryzuje kultury pól popielnicowych, traktu-jąc słusznie kulturę łużycką jako jedną z tego seapołu. '-f tyn przeglądzie ograniczy my się jedynie do kilku prac syntetycznych, w których najbardziej należałoby oczekiwać zdefiniowań tej kultury.

J. lontrieweki , który dokonał pełnej charakterystyki kultury łużyckiej na sizalach Polski w aspekcie typologicznej systematyki materiałów t nią związanych oraz przedstawił jej podział terytorialny, w swoich pracach nie podał’ kryteriów tego podziału, podobnie jak też nie    J

zdefiniował wyraźniej kultury łużyckiej. Mamy opis tej kultury 1 jej grup. Gdyby ne tej podstawie próbować ustalić jak J. Kostrzewski rozumiał kulturę łużycką, to wypadnie stwierdzić, iż akcentowany był w jego określeniach przede wszystkim związek genetyczny z kultura przed- / łużycką, a następnie także udział w tym procesie kultury trzcinieckiej. rrezzcle jako eecbe charakterystyczną tego zespołu podawał obrządek ciałopalny, podkreślając jednocześnie występowanie odstępstw od tej zasady, J. Fostrsewskl w zasadzie ogranicza się do stwierdzenia faktu istnienia grup lokalnych, wymienia je i charakteryzuje inwentarz oraz obrządek grzebalny bez uwypuklenia różnic w stosunku do innych grup, czy też specjalnego podkreśleńia^cech wyróżniających daną gru-P£. V charaktery etykach tych grup dostrzegamy jednak, iż przywiązywał duże znaczenia formom i ornamentyce zwłaszcza ceramiki oraz ewentualnym różnicom w obrządku grzebalnym. Najwyraźniej uwypuklił odrębność grupy wschodniopomorskiej /kaszubskiej/, podkreślając jej izolacje kulturową od innych grup kultury łużyckiej oraz silniejsze zwiaz-ci z nordyjskia przemysłem metalowym, ale Jest to też niewątpliwie

przypadek szczególny.

J, Filipa mówiąc o nowym czynniku wkraczającym w dzieje Europy w środkowej epoce brązu stwierdza "Ha podstawie typu grobów mówimy o ludzie cmentarzysk popielnicowych, a od kraju, w którym najpierw poznano jego kulturę, nazywamy ją kulturą łużycką". Następnie autor charakteryzuje jej genezę i ten moment był zresztą także zawsze akcentowany przez J, Kontrze wsk i ego, oraz formułuje następująco cechy kultury łużyckiej: "Najtypowszym jej wyrazem archeologicznym jest konsekwentne stosowanie obrządku ciałopalnego i używanie swoistej ceramiki, która w najstarszej fasie znamionują naczynie z pierslowątyml wypukłości ami na brzuścu." Następnie J. Filip stwierdza, Iż twórcą tej kultury był lud rolniczy, podaje oo 1 jak uprawiał, a dalej mówi o przetwórstwie płodów rolny oh, wreszcie zwraca uwagę na udział hodowli w gospodarce. Łowy natomiast lud ten miał uprawiać przygodnie, Ensyklopadisches Handbuch zurtfr-nnd Frdhgesohlchte Europaa ood red. J. Filipa, w hwśle poświeconym kulturz* łużyckiej pióra E. Piesia^ znajdujemy propozycję nowego określenia objęcia tej kultury. Wobec braku w dotychczasowej literaturze jednoznacznego rozumienia pojęcia kultury łużyckiej w różnych <rajach, autor proponuje stosowanie nadrzędnego terminu "łużyckie pola ropie lni-&awe.a.-d_._n całego kompleksu kulturowego, obejmującego czas od środkowego okresu epoki brązu po okres lateński. -Test to Jednak propoz;,cja ściule termi-• nologlozna, natomiast brak określenia tego co tę kulturę wyróżnia od innych pól popielnicowych. Dalej podana jest już tylko charakterystyka tych zjawisk, które na różnych terenach były łączone z kulturą łużycką. V. Hensel" podkreśla związek kultury łużyckie.i z kompleksem kultur pól popielnicowych uwypuklając jednak jej odrębność w obrębia tego zespołu. Słusznie też zaznacza, te pewna jednolitość obrządku grzebalnego niepowinna przesłaniać dostrzegalnych różnic kulturowych w obrębie kompleksu pól popielnicowych.

Niepokój związany z mało precyzyjnym charakterem pojęcia kultura łużycką dostrzega się również w pracy Z. Bukowskiego poświeconej ołd i płn.-wsch. pograniczu kultury łużyckiej. Skłoniło go to do rozważenia pewnych zagadnień teoretycznych, związanych z pojęciem kultury archeologicznej, jej stosunkiem do kultury jak i wreszcie rozważenia pewnych pojęć porządkujących nadrzędnych i podrzędnych w stosunku do kultury archeologicznej. Dla kwestii nas tutaj interesującej ważne sa jego wnioski jakie osiasa analizując wspomniane pogranicze kultury łużyckiej i Jak widzi jej odrębność w tych strefach, zwłaszcza w stosunku do kultur pól popielnicowych w dorzeczu środkowego i częściowo g^r nero Dunaju, w uwypukleniu tej odrębności dużą ware przypisuje odmień nej genezie tych zespołów. Stwierdzając, iż dla kultury łużyckiej w strefie zachodniej za fazę przejściową uznać należy jego zdaniem tzw. •kulturę przedłużycką", to w stosunku do kultur pól popielnicowych na wspomniany* wyżej obszarze nie pełniły takiej roli kultury mogiłowe, charakteryzujące sie samodzielnością rozwojowa. ?yśle, że ta:ie wraże nie co do charakteru tzw. "kultury przedłużyckiej* można było sobie ukształtować na podstawie dotychczasowego rozumienia tej kultury i treści jakie pod to pojęcie podkładano. Jednak w tych ujęciach łączono pod pojęciem kultury przedłutyckiej zarówno oeryferyczną lokalną kulturę śląsko-wielkopolską w typie mogiłowym i wczesne fazy kultury łużyckiej. V* świetle nowego ujęcia trudno byłoby odmiennie traktować rolę tej śląsko-wielkooolekiej kultury mogiłowej w stosunku do kultury łużyckiej niż kultur mogiłowych w stosunku do pól popielnicowych nad środkowym i górnym Dunajem. Dalszą różnicę między kulturą łużycką a polami popielnicowymi dost-zera w starszeństwie tej_piar«E£i

14