IMG 68 (3)

nia, musimy stwierdzić, w jaki sposób symbolicznejiniwersa w ogólności, &'kosmos religijnJw szczególności, są obiektywizowane społecznie. Takie jednak rozważania prowadzą wprost doogólnych zagadnień teorii instytucji i socjologii wiedzy oraz, na końcu, wyprowadzają nas poza obręb właściwej teorii socjologicznej na obszary antropologii filozoficznej. W jaki sposób procesysubiektywne.zostają zobiektywizowane w społeczeństwie? Jak przebiega instytucjonalizacja społecznie zobiektywizowanych zjawisk i jakie są jęjjunkcje? Jaki jest wpływ instytucjonalizacji i obiektywizacji (które wytworzyły rzeczywistość społeczną) na subiektywne procesy, w których za-równo instytucjonalizacja jak i obiektywizacja są zakorzenione?

Natychmiast trzeba przyznać, że niemożliwe jest odpowiednie przeanalizowanie tych ogólnych problemów w niniejszej pracy. Sposób rozumowania, przy pomocy którego będziemy próbowali odpowiedzieć na nasze początkowe pytania, wymaga, aby przynajmniej niektóre aspekty naszych ogólnych zagadnień zostały wyjaśnione. Będziemy próbowali tego dokonać na tyle, na ile pozwoli obecny kontekst¹².

Jak już powiedzieliśmy, symboliczne uniwersa to zobiektywizowane systemy znaczeniowe,, które łączą doświadczenia życia codziennego do „transcendentnego” wymiaru rzeczywistości. Inne systemy znaczeniowe nie wychodzą poza świat życia codziennego, to znaczy nie zawierają odniesienia do „transcendencji". Później trzeba będzie dokładnie omówić szczególne znaczenie symbolicznych uniwersów. Obecnie rozważmy wspólną jakość wszystkich systemów znaczeń: są one tworzone poprzez obiektywizacje^

Obiektywizacje są produktami subiektywnych działań, które stają się dostępne jako części składowe wspólnego świata, zarówno dla ich twórców, jak i dla innych ludzi¹³. Podczas gdy wyrażenia są dostępne jedynie, w sytuacjach kontaktu twarzą w twarz, .obiektywizacje służą jako, wskaźniki znaczeniowe poza obrębem takich ograniczeń jak czas czy miejsce. Obiektywizacje są zasadniczo społeczne. Ponieważ konstruowaniesymbolicznych

¹²    Systematyczne badania tych problemów zawarte są w: Peter Berger i Thomass Luckmann, The Social Construction of Reality, Doubleday, Garden City, 1966.

¹³    Por. Berger i Luckmann, op. cit., str. 33 i nast.

uniwersów jako systemów znaczeniowych następuje poprzez obiektywizacje, jest rzeczą oczywistą, że nie można rozważać ich jako sumy wyizolowanych procesów subiektywnych. Co więcej, utrzymywanie symbolicznych uniwersów poprzez pokolenia i, co za tym idzie, ustanowienie ich kluczowym elementem tradycji społecznej, opiera się na procesach transmisji społecznej.

Lecz twierdzenie, iż symboliczne uniwersą mają genezę społeczna, jest waż-ne w dodatkowym i bardziej podstawowym sensie. Obiektywizacja symbolicznego uniwersum jako systemu znaczeniowego zakłada określone znaczenia doświadczeń subiektywnych, które je tworzą. Ta cecha doświadczenia subiektywnego jest produktem procesów społecznych.

Oddzielnie rozpatrywane doświadczenie subiektywne jest ograniczone do samej rzeczywistości i pozbawione znaczenia. ^Znaczenie nie jest wro-^^S

dzoną cechą procesów subiektywnych, ale jest im nadawane w czasie aktów interpretacyjnych. W akcie takim, proces subiektywny ujmowany jest retrospektywnie i umieszczany w schemacie interpretacyjnym. Takie znaczenie, które może być nałożone na aktualne doświadczenia, wywodzi się z wcześniejszych i ostatecznie zaakceptowanych aktów inteipreiacyjnych: Innymi słowy, znaczenie doświadczenia zależy, mówiąc dokładnie, o9*ćz>^gor,za-trzymarniTsIi i przemyślenia*^ Tó^Mćzy^ja aktów, przy pomocy których subiektywne procesy są umieszczanie w schemaćielnlĆrpTetaCyjnym. Sche-mat interpretacyjny musi być oddzielony od aktualnego doświadczenia. Jeśli można użyć tego terminu w najbardziej podstawowym sensie, to należy stwierdzić, iż schemat interpretacyjny wykracza poza aktualne doświadcze-nie.

Schematy interpretacyjne wynikają z osadzania się przeszłych doświadczeń. Związek pomiędzy doświadczeniem, jego znacżeniem“i~ schematem interpretacyjnym jest wzajemny i dynamiczny. Znaczenie doświadczenia wynika ze stosunku aktualnych procesów do schematu jnterpretacyjnego. Odwrotnie, aktualne doświadczenia modyfikują schemat interpretacyjny. Sama możliwość osadzania się doświadczenia w schemacie, który jest oddzielony od konkretnego doświadczenia, opiera się na pewnej dozie niezależności. Taka niezależność nie może wynikać z prostej sukcesji wyodrębnionych procesów subiektywnych. Stąd prawdą jest, że autentycznie wyodrębniony proces subiektywny jest nie do pojęcia. Każde aktualne do-

79