IMG 1411271904

Leksykon prawidłowości psychologicznych

osłabione (wyśmiane albo ukazane jako absurdalne i tym podobne). Człowiek w takiej sytuacji łatwiej ulega propagandzie, ponieważ nie jest ona jednorodna. Ponadto ten typ propagandy uczy ludzi samodzielnego zwalczania kontrpro-pagandy. Opisana prawidłowość, czyli podatność ludzi na tak skonstruowaną propagandę, działa jak szczepionka: do zdrowego organizmu wprowadza się osłabione zarazki, a organizm, walcząc z nimi, wytwarza odporność.

98.    Skuteczność kary (effectiveness of punishment). Prawidłowość polegająca na odstraszającym wpływie kar, które są nieuchronne, intensywne i regularne (działają bez wyjątków). Tylko taki rodzaj kar wprowadzony w życie społeczne jest w stanie hamować niepożądane zachowania: kradzieże, rozboje i tak dalej (Gibbs, 1986; Malewski, 1964; Sherman, Berk, 1984).

99.    Kierownictwo w grupie (leadership; Lippitt, White; za: Mika, 1987) — lepsze efekty uzyskuje kierownik, który w przyjazny sposób proponuje alternatywne sposoby rozwiązania problemu niż kierownik, który autokratycznie wydaje polecenia i rozkazy.

100.    Lawinowy wzrost i spadek namiętności (passion as love factor; Stemberg, 1986; za: Wojciszke, 1993). Ludzie przynajmniej raz w życiu doznają stanu zakochania, który wiąże się z namiętnością. Ta>zaś polega na przeżywaniu silnych emocji zarówno pozytywnych (na przykład zachwytu), jak i negatywnych (na przykład zazdrości). Prawidłowością jest gwałtowny wzrost namiętności w sprzyjających warunkach, a potem, w miarę upływu czasu, nieuchronny spadek intensywności emocji i uczuć.

Jaka jest różnica między kaprysem a dozgonną miłością? Taka, że kaprys

trwa nieco dłużej”

O. Wilde, Portret Doriana Graya, tłum. M. Feldmanowa,

(Kraków 2002, Wydawnictwo Zielona Sowa, s. 22).

101.    Skuteczność nagród (effectiveness ofirregular rewards) - zgodnie z tą prawidłowością nagrody nieregularne (czyli takie, które czasami występują po pożądanym zachowaniu, a czasami nie) są skuteczniejsz&od regularnych (na przykład zwiększają prawdopodobieństwo pojawianiąssię nagradzanych zachowań, nawet gdy są one niepożądane społecznie. Przy czym zachowania takie są odporne na wygaszanie - Bandura, 1973; za: Włodsu^M$$98).

102.    Osłabienie tożsamości a zachowania normatywne (weakening ofthe identity phenomena). Prawidłowość ta zwana jest także dezindywiduacją (Zimbardo, 1969; za: Aronson, 1995), a więc stanem osłabienia poczucia własnej tożsamości. Stan taki zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się zakazanych, niezgodnych