16974 IMG 1411271447

Leksykon prawidłowości psychologicznych 4/

czyli objawy samej choroby. Innym przykładem jest psychoanalityczna tradycja poszukiwania identycznych lub przeciwnych przyczyn psychicznych pojawiających się symptomów, na przykład tłumaczenie obsesji zgodnie z wywołującą ją przyczyną psychiczną lub całkowicie przeciwnie do tej przyczyny. Także u podłoża wielu przesądów leży poszukiwanie kryterium podobieństwa, dość przywołać całkiem popularne przeświadczenie, że strach ciężarnej na widok pożaru powoduje u noworodka czerwone znamiona.

12. Heurystyka reprezentatywności, ujęcie 1 (por. p. 64, 65, 66). Chodzi tutaj o nieco inny błąd, wynikający z nadużycia lub wadliwego zastosowania heurystyki reprezentatywności: o błąd uproszczonego, powierzchownego przypisywania przyczyn obserwowanym zjawiskom. Błąd ten powstaje, gdy lud?(p dostrzegają, że w jakimś zjawisku występuje jeden czynnik podobny do czynnika będącego częścią składową znanego i już^ używanego moddfflprzyczynowości. Wówczas stosują ten model w wyjaśnianiu zdarzeń i są przekonani/ że ów podobny czynnik jest przyczyną obserwowanego zjawiska (Nisbe&iRoss, 1980). Modele przyczy-nowości nie pochodzą z racjonalnych źródeł/lecz dotyczą znanych powiedzeń, alegorii, piosenek, anegdot. Na przykład rozterki miłosne, niezależnie od tego, czy mają wydźwięk pozytywny czy negatywny, ludzie mogą tłumaczyć niezmiennie jednym czynnikiem: rozłąką, zgodnie z maksymalni; „Miłość rośnie z kwadratem odległości” „Co z oczu, to z serca” (Bolt, 1993):»«i|

13. Myślenie egocentryczne (egocentric judgments, self-centred bias; Aronson, Wilson, Akert, 1997) to skłonność do spostrzegania własnego Ja jako odgrywającego bardziej centralną rolę w wydarzeniachlniż to jest w istocie. Wywodzi się