IMGA96 (2)

7.2.1. Znaczenie gospodarcze

Ojczyzną papryki jest Ameryka środkowa i Południowa. Gatunek ten pochodzi z obszarów wyżynnych Meksyku i Peru. a także Brazylii oraz Wysp Antyłskich. Do Europy papryką przywieźli Hiszpanie na początku XVI w. i od tego czasu rozprzestrzeniła się w Hiszpanii, południowej Francji i Włoszech, a następnie na Węgrzech i w krajach bałkańskich (Somos 1984). W Polsce, jak podaje ks. Kluk w Dykcyonarzu z 1805 r.. papryka znana była już ..od dawna" i uprawiana jako roślina przyprawowa i lecznicza.

W wielu krajach, jak choćby na Węgrzech i w Bułgarii, uprawa papryki test równie ważna jak pomidora. Warunki klimatyczne tam panujące pozwalają na uprawę połową tego gatunku. W naszym kraju uprawa papryki w polu ze względu na jej wysokie wymagania cieplne jest zawodna i nie może być polecana do wielkotowarowych nasadzeń. Stąd jedyną możliwością jej produkcji na szerszą skalę jest uprawa w pomieszczeniach.

W latach siedemdziesiątych nastąpił gwałtowny wzrost uprawy papryki w szklarniach. np. w Holandii, RFN, Austrii i Bułgarii, oraz pod folią, głównie na Węgrzech i w Czechosłowacji. Dzięki temu niektóre z tych państw zyskały szansę uniezależnienia się od importu wczesnej papryki z krajów południowych, a dla innych otworzyły się możliwości korzystnego eksportu.

W Polsce uprawa papryki w pomieszczeniach była do niedawna prawie nieznana. Od kilku jednak lat obserwuje się bardzo duże zainteresowanie producentów jej uprawą. Obecnie uprawia się ją w wielu kombinatach szklarniowych, jak również w niektórych prywatnych gospodarstwach ogrodniczych.

Za upowszechnieniem uprawy papryki w pomieszczeniach przemawia wiele względów:

1. Jest ona warzywem coraz bardziej cenionym i poszukiwanym na naszym rynku. Dzięki kontaktom z krajami południowymi Polacy nauczyli się spożywać to cenne warzywo, mające zarówno wysokie walory smakowe, jak i dużą wartość biologiczną.

2.    Możliwości zbytu papryki są duże — u. równo na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych — w przeciwieństwie do zby. tu pomidorów, którymi rynki są nasycona Konkurencyjność papryki w stosunku do pomidora. nadal podstawowego gatunku uprą-wianego w pomieszczeniach, wynika rśw-nież ze zmniejszonych nakładów pracy m pielęgnowanie i zbiory, możliwości znaczne dłuższego przechowywania owoców oraz krótszego okresu od wysadzenia papryki na miejsce stałe do wydania pierwszego plonu.

3.    Papryka może być doskonałym uzupełnieniem w płodozmianie szklarniowym, który w kulturach warzywnych jest ograniczony głównie do ogórka i pomidora.

Do uprawy pod osłonami może być polecana u nas jedynie papryka wielkoowocowa (Capsicum annuum ssp. macrocarpum), zwana często także słodką lub warzywną. Papryka drobnoowocowa (Capsicum annuum ssp. microcarpum), popularnie nazywana ostrą, bywa uprawiana w pomieszczeniach w niektórych krajach, lecz na niewielką skalę

7.2.2. Wartość biologiczna

Rosnącą popularność papryka zawdzięcza bardzo wysokiej i coraz bardziej docenianej przez konsumentów wartości biologicznej (tab. 7.8). Skład chemiczny owoców papryki nie jest stały i zależy w dużej mierze od odmiany, stopnia dojrzałości, warunków środowiska i zabiegów uprawowych.

Zawartość suchej masy u odmian słodkich papryki mieści się w granicach 5,3—11.7% (Zbiorowa 1973). Badanie 8 odmian papryki słodkiej w rejonie Lublina wykazało zawartość 6.1—10,9% suchej masy (Korzeń i Perucka 1978).

Spośród uprawianych u nas warzyw papryka jest najbogatszym źródłem witaminy C W 100 g świeżej masy owoców znajduje się przeważnie 100—150 mg witaminy C. lecz wartość ta u odmian słodkich może dochodzić nawet do 300 mg. Zawartość witaminy C jest cechą odmianową. Na podstawie porównania 5 odmian papryki uprawianej w szklarni stwierdzono u odmiany Pazardżij*

Tabela 7.8. Średnia zawartość składników odżywczych w 100 g świeżej masy owoców papryki (wg Szczygła i in. 1975, 1976)

Składniki odżywcze	Zawartość w %	Zawartość	witamin	Zawartość związków mineralnych
Woda	91,0	A	999 jjn.	p	30 mg%
Węglowodany	6,9	B,	0,6 mg%	K	176 mg%
w tym:		B,	0,05 mg%	Ca	17 mg%
błonnik	XL	b6	0,24 mg%	Mg	10 mg%
białko	U	C	139,0 mg%	Na	4 mg%
tłuszcze	0.3	B	0,65 mg */•	Fe	2,6 mg%
popiół	0,6	PP	0,33 mg%	Cu	0,1 mg%
		kwas		Cl	19.0 mg%
		pantotenowy	0,27 mg%	Zn	0.44 mg%
				Mn	0,19 mg*/.
				J	3,0 po

$ki Wielki 95 mg% witaminy C. podczas gdy w tych samych warunkach odmiana PCR zawierała jej aż 170 mg% (Cebula 1986). Poziom witaminy C jest uzależniony również od fazy dojrzałości owoców. W miarę dojrzewania jej zawartość wzrasta (Michna 1966; Rahman i in. 1978), przy czym znacznie wyższą zawartość obserwuje się w fazie dojrzałości fizjologicznej (owoce czerwone lub żółte) niż w pierwszej fazie dojrzałości zbiorczej (owoce zielone lub żółte). Nowaczyk (1980) stwierdził więcej witaminy C w owocach z uprawy gruntowej w porównaniu z uprawą przyspieszoną pod folią, a najmniej w uprawie wczesnej pod szkłem oraz więcej w uprawie wiosennej pod osłonami niż jesiennej.

rów zawierają owoce fizjologicznie dojrzałe (Pudelski 1985).

Owoce papryki są poza tym źródłem wapnia (11—18 mg%) i zelaza (0.4—0.7 mg%).

Smak owoców w dużym stopniu zależy od zawartości alkaloidu zwanego kapsaicy-ną. Jej ilość w papryce słodkiej jest nieznaczna (0.015--0.020% suchej masy). Wartość kaloryczna papryki jest niewielka, wynosi bowiem 27—35 kcal (113—147 kj) ze 100 g świeżej masy.

7.2.3. Czynniki wzrostu i ich regulacja w pomieszczeniach

7.2.3.I. Temperatura

Papryka jest rośliną klimatu ciepłego, dlatego do rozwoju wymaga wysokiej temperatury. Wymagania termiczne papryki są wyższe niż pomidora o 2—3^SC. Zależą one od fazy rozwojowej rośliny oraz intensywności światła. Temperatura w okresie kiełkowania nasion powinna wynosić 24—28°C. W tych warunkach wschody następują zwykle po 10—14 dniach. Przy spadku temperatury do 15°C nasiona mogą nie skiełkować lub proces kiełkowania bardzo się przedłuża — według Lanckowa (1980) nawet do 35 dni.

W owocach papryki w dość dużych ilościach występuje również a- i /(-karoten (prowitamina A). W polskich badaniach zawartość karotenów wynosiła 0,08—3,42 mg% (Korzeń i Perucka 1978; Michna 1966). Według innych autorów zawartość ta może być znacznie wyższa, nawet do kilkunastu mg%. Najwyższa jest zawartość karotenów w owocach dojrzałych fizjologicznie.

Papryka zawiera także witaminy: B,, 8₂, 8_fi, PP. Znaczna jest też zawartość witaminy £ — 0,4—8,2 mg w 100 g owocu, w zależności od odmiany.

Papryka jest warzywem bogatym w cukry, które występują w postaci glukozy, fruktozy i sacharozy. Owoce odmian słodkich zawierają 2—7% cukrów w świeżej masie (Bąkowski i in. 1970, Szczygieł i in. 1976, Frączek i Podgórska 1980). Najwięcej cuk