immunitet04

242 Rozdział 3. Stosowanie prawa między narodowego - podmioty

wienie SN z 11.1.2000 r.¹, w którym SN uchylił zaskarżone postanowienia sądów niższych w sprawie M.K. przeciwko Ambasadzie Republiki Chi]_e o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia umowy o pracą. SN słusznie ^! stwierdził, że sądy niższych instancji błędnie zastosowały art. 1111 pkt 1 KPC. Przepis ten dotyczy bowiem immunitetu przedstawiciela dy. I plomatycznego, a nie immunitetu państwa obcego. Pozwanym w sprawie i była Ambasada Republiki Chile jako pracodawca powoda w rozumieniu art. 3 i 6 § 2 K.P. Dalej SN stwierdził, że immunitet jurysdykcyjny państwa i obcego w'y wieść można z zasady równości, i że może on jednak dotyczyć tylko działań państwa obcego w wykonaniu aktów władzy publicznej. Nie można odnieść immunitetu państwa obcego do działań jego organów u* zakresie obrotu cywilnoprawnego (handlowego) na terenie innego państwa. Ambasada Republiki Chile występuje w sprawie jako pracodawca, czyli podmiot uczestniczący w obrocie cywilnoprawnym. Nie realizuje w tym zakresie aktów władzy publicznej państwa obcego, nie dotyczy jej więc immunitet jurysdykcyjny przysługujący takiemu państwu.

2. Działania >v stosunku do majątku obcego państwa i immunitet egzekucyjny

256    Podczas gdy państwa korzystają z szerokiego immunitetu jurysdykcyjnego, pozostaje pytanie, czy poszanowanie równości państw wymaga, aby państwo przyznawało specjalne traktowanie majątkowi obcego państwa lub też stosowało specjalne zwolnienia od egzekucji. Majątkiem państwa znajdującym się na obcym terytorium jest zwykle majątek dyplomatyczny lub konsularny, majątek wizytujących lub stacjonujących sił zbrojnych, majątek specjalnych agend państwowych (np. instytutów kultury). Stanowić go mogą także np. budynki przeznaczone na innego typu działalność, np. działalność inwestycyjną, hotelarską (zakwaterowanie dla oficjalnych przedstawicieli państwa lub innych osób wizytujących), rachunki bankowe przeznaczone na działalność handlową lub stanowiące rezerwy budżetowe państwa. Często sytuację prawną majątku państwa regulują specjalne porozumienia.

257    Praktyka państw w odniesieniu do majątku państwa obcego nie jest jednolita i na ogół uwarunkowana zależnościami gospodarczymi między państwami z jednej strony, a potrzebą interwencjonizmu władz publicznych z drugiej. Najbardziej spektakularne przypadki to zablokowanie

USA, w związku z wojną w Korei, majątku ZSRR ulokowanego ?A, kont bankowych Iranu w związku ze sprawą zakładników amery-ich w Teheranie w 1979 r., czy w 1986 r. zablokowanie majątku na-;Jjgo do Libii w związku ze sprawą Lockerbie. Aczkolwiek przyznaje tpjiieczność traktowania majątku obcego państwa ze szczególną stałością, nie ma w prawie międzynarodowym żadnej normy generalnej Stającej nienaruszalność lub gwarantującej niepodleganie działa-jaństwa terytorialnego. Majątek państwa może zatem podlegać kon-pie, wywłaszczeniu, zarządzeniom państwa ograniczającym swobo-fjzystania z niego lub podatkom. Na przykład art. 16 projektu KPM gzwala na powoływanie immunitetu państwa w postępowaniu do-|Sym zobowiązań fiskalnych należnych w państwie forum, takich jak iatki i podobne opłaty. W takich przypadkach działania państwa te-Mnego nie mogą być arbitralne (wywłaszczeniu np. musi towarzy-^szkodowanie, działania powinny opierać się na prawie wewnętrz-jjąństwu obcemu powinien zostać zapewniony dostąp do sądu itp.). DŚnie do immunitetu egzekucyjnego, projekt KPM z 1991 r. (art. 18) riedla generalną tendencją. Opiera się na zasadzie, że państwu i jego >wi przysługuje immunitet egzekucyjny, aczkolwiek ma on charakter )ny - nie obejmuje majątku „wykorzystywanego w specjalny spo-przeznaczonego do wykorzystania w inny sposób aniżeli na cele .lblicznej o charakterze niehandlowym”, jeżeli majątek ten położony terytorium państwa forum i ma związek z toczącym się postępowało wym'. Zgodnie z projektem KPM, immunitet egzekucyjny roz-gnę na rachunki bankowe na cele publiczne, własność wojskową, H>ść Banku Centralnego, kulturowe dziedzictwo państwa, archiwa, ity naukowe, historyczne (wystawy) itp. Oznacza to w praktyce, że ie się na immunitet i niestawienie się na rozprawę w przypadku orze-% na korzyść powoda niekoniecznie chroni państwo obce przed skutka-rąwnymi. Roszczenia mogą być zaspokojone na każdym majątku pań-tóry nie służy celom suwerennym, a co więcej - również majątku, któ-giiimsi się znajdować w państwie, w którym powstało roszczenie (np. i Federalnego Trybunału Konstytucyjnego RFN w sprawie zaspokoje-:zeń amerykańskich na kontach irańskich w RFN).

1

£tym kontekście odnotować trzeba orzeczenie amerykańskie Fiatów v. Islamska |ika Iranu i inni [76 F. Supp. 2d 16, 18 (DDC 1999)] Sądu Okręgowego Okręgu ł>ia, w którym sąd potwierdził, żc własność państwa obcego korzysta z immunite-ajęcia i egzekucji, o ile jednak sprawa nic podpada pod jedną z ekscepcji ustawo-reśłonych w FS1A, np. o ile majątek nie jest wykorzystywany dla działalności /ej. Zob. także pkt 3 - nowe wyjątki od FS1A.

Nb. 257