60652 immunitet06

i

i

246    Rozdzieli 5. Stosowanie prawa międzynarodowego - podmioty    }

wym stanowią przestępstwa karne. Tym samym sąd brytyjski zmienił tezę z orzeczenia w sprawie Al-Asdani, że ustawa z 1978 r. stanowi reżim zamknięty (norma peremptoryjna prawa międzynarodowego może zatem przeważać w stosunku do normy ustawy).

Odnotować należy jeszcze dwa wydarzenia. Po pierwsze, poprawkę amerykańską do ustawy w sprawie immunitetu państwa (FSI A) wprowadzającą nowy wyjątek od zasady immunitetu państwa. Stanowi ją sekcja : 221 ustawy dotyczącej antyterroryzmu oraz efektywnej kary śmierci z 1996 r. Stosuje się ją do roszczeń o odszkodowanie kierowanych \ w stosunku do państwa wskazanego przez Sekretarza Stanu jako sponsorującego terroryzm, za szkodę cielesną lub śmierć spowodowaną aktem tortur, pozaprawnym zabójstwem, sabotażem dokonanym na statku po- j wietrznym, braniem zakładników, pod warunkiem że zgłaszający roszczę- i nie lub ofiara byli obywatelami USA w czasie, gdy akt miał miejsce.    \

Po drugie, w 1998 r. w wyroku w sprawie Prokurator u Furumlzija'    \

Międzynarodowy Trybunał Karny do spraw byłej Jugosławii uznał, że za- i kaz tortur jest prawem absolutnym, które w żaden sposób nie może być derogowane, co łączy się z faktem, że zakaz tortur stanowi normę peremp-toryjną lub ius cogens, nakładającą zobowiązania erga omnes, w stosunku do całej społeczności międzynarodowej. To orzeczenie zatem wydaje się sugerować, iż ściganie stanowi obowiązek wszystkich państw.

W tym kontekście interesujące jest orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 21.11.2001 r. Po niekorzystnym dla siebie wyroku, przyznającym immunitet Kuwejtowi. Al-Adsani złożył skargę do Trybunału, zarzucając władzom brytyjskim naruszenie m.in. art. 6 EKPC. Twierdził, że przyznanie immunitetu, sprzecznie z prawem, stanowiło przeszkodę w dostępie do sądu. Trybunał zauważając wskazany powyżej rozwój praktyki międzynarodowej, potwierdził, że zakaz tortur uzyskał status normy pe-remptoryjnej w prawie międzynarodowym. Sprawa Al-Asdani nie dotyczy jednak, zdaniem Trybunału, tak jak sprawa Furundziji czy sprawa Pi nockę ta, odpowiedzialności karnej jednostki za domniemane akty tortur, lecz immunitetu państwa w sprawie cywilnej, tj. odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną aktem tortur mającym miejsce poza terytorium państwa forum. W tej dziedzinie prawo międzynarodowe się jeszcze nie wykształciło. a przyjęcie poprawki do FSIA, a co więcej - jej kształt, jest tego dowodem (poprawka nie byłaby potrzebna, gdyby istniała odpowiednia norma). W konsekwencji ustawa brytyjska z 1978 r., która przyznaje immu-

' Sprawa Nr IT-95-17/I-T, ILM 38 (1999), s. 317. Por. też Nb. 29.

Nb. 258

3

1

^państwu obcemu w stosunku do roszczeń dotyczących szkody na oso-ile szkoda nie została wyrządzona na terytorium Wlk. Brytanii, nie niezgodna z ograniczeniami powszechnie akceptowanymi przez spoić międzynarodową jako część doktryny immunitetu państwa.

Ćh okolicznościach art. 6 EK.PC nie został naruszony.

.2002 r. MTS w wyroku Kongo v. Belgia¹ odrzucił tezę, że zgodnie pyem zwyczajowym, immunitet personalny głowy państwa czy mini-3raw zagranicznych, nie może mieć zastosowania do najpoważniej-, zbrodni międzynarodowych, jak zbrodnie przeciwko ludzkości czy lie wojenne.

^konkluzji stwierdzić można, że norma, iż immunitet nie działa iesieniu do aktów stanowiących naruszenie ius cogens jest co naj-j normą in statu nascendi (dopiero powstaje). Warto także zauważyć, /znanie immunitetu może być kontrolowane z uwagi na zgodność /ami człowieka np. przez ETPC² (kwestionowana może być np. zgod-;art. 6 EK.PC lub art. 13 - prawo do skutecznego środka do dochodze-Iprawie krajowym naruszenia praw wynikających z Konwencji).

imunitet głowy państwa i członków rządu³

tą ze spornych kwestii związanych z immunitetem jurysdykcyjnym 259 /estia immunitetu głowy państwa, premiera, ministra spraw zagra-|ych czy innych członków rządu. Praktyka w tej dziedzinie, aczkol-Ipiewielka, pozwala już jednak na sformułowanie pewnych uogól-po działań głowy państwa i członków rządu mają zastosowanie za-• normy dotyczące immunitetu dyplomatycznego {rationepersonae) |immunitetu państwa (ratione materiaej, co doprowadziło do wy-łcenia samodzielnej konstrukcji prawnej. Doktryna zatem rozróżnia immunitet personalny i materialny głowy państwa i członków aniżeli wnika, w jakim zakresie np. głowę państwa chroni immuni-jtplomatyczny, a w jakim immunitet państwa.

Uprawa dotycząca nakazu aresztowania (Kongo v. Belgia), par. 58.

łb. np. Pellegrin v. Francja (skarga 28541/95) z 8.12.1999 r. (dotyczy zatrudnić-|?łużbie publicznej), Fogart)’ v. Wielka Brytania (skarga 37112/97) z 21.11.2001 r. dyskryminacji ze względu na płeć w rekrutacji na stanowisko w przedstawicie dyplomatycznym). McElhinney v. Irlandia z (sprawa 31253/96) 21.11.2001 r. odszkodowania za szkodę na osobie i majątkową wyrządzoną siłom zbroj-£;Por. Waite i Kennedy v. Niemcy (skarga 26083/94) z 18.2.1999 r. w sprawie immu-rorganizacji międzynarodowej.

*or. Nb. 237 i 238.