PB040609

18 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

roślinach z ergosteroli powstaje witamina D2. Witaminy te, szczególnie u młodych zwierząt, są nieodzowne dla prawidłowej gospodarki mineralnej, głównie wapniowo-fosforowcj.

Pod wpływem promieni ultrafioletowych zwiększa się ilość wydzielanego z hemoglobiny tlenu, a przez to wzrasta oddychanie komórkowe. We krwi wzrasta poziom hemoglobiny, a także liczba krwinek czerwonych, wzrasta poziom ciał odpornościowych. Obserwuje się pogłębienie oddechu i zmniejszenie jego częstotliwości.

Duże znaczenie posiada bakteriobójcze działanie promieni UV. Największą siłę bakteriobójczą posiadają promienie frakcji C, słabszą UVB. Frakcji UVC przypisuje się również działanie rakotwórcze.

Widać zatem, że wpływ naturalnego promieniowania ultrafioletowego jest niezmiernie ważny dla zapewnienia sprawnej kondycji fizjologicznej zwierząt. W praktyce hodowlanej, szczególnie w chowie fermowym, nie wszystkie zwierzęta korzystają z promieniowania słonecznego, co ujemnie może wpływać na stan zdrowia, a pośrednio na efektywność produkcji.

Sztuczne źródła promieni UV

W praktyce zootechnicznej stosuje się także sztuczne źródła promieni UV w postaci specjalnych lamp kwarcowo-rtęciowych. Ze względu na bakteriobójcze działanie promieni UV naświetlanie tymi lampami może być stosowane w pomieszczeniach inwentarskich w celu dezynfekcji powietrza, legowisk, koryt, a także narzędzi zootechniczno-weterynaryjnych. Stwierdzono, że w pomieszczeniach naświetlanych promieniami UV liczba drobnoustrojów maleje o 22-30%, a niekiedy i więcej. Niektóre bakterie, np. £ coli czy Sarcina lutea giną prawie całkowicie i to w krótkim czasie (tab. 2.1). Stwierdzono, że wrażliwość drobnoustrojów na działanie UV w powietrzu pomieszczeń zależy od:

• intensywności i czasu promieniowania ultrafioletowego

• wilgotności powietrza (najsilniejsza redukcja następuje przy 30-50%

wilgotności względnej).

Promieniowanie UV można wykorzystywać też do naświetlania paszy i urządzeń wyposażenia technologicznego celem ich wyjałowienia, co ma duże znaczenie w chowie świń gnotobiotycznych. Promieniowanie UV o długości fali poniżej 280 nm powoduje silną jonizację i ozonizację powietrza w pomieszczeniach inwentarskich, co może korzystnie wpływać na ich elektroklimat. Obniża się także zawartość pyłów, amoniaku i dwutlenku węgla, a przede wszystkim spada zanieczyszczenie mikrobiologiczne powietrza. ściółki i powierzchni podłóg w budynkach inwentarskich. Przykłady

efektywności stosowania promienników UV w budynkach dla cieląt, drobiu i trzody chlewnej zestawiono w tabelach 2.2-2.4.

Tabela 2.1. Bakteriobójcze działanie różnych zakresów promieniowania UV na pałeczki jelitowe (£. coli) (Konarski, 1973)

Długość fali (nm)	Potrzebny czas działania bakteriobójczego (s)	Długość fali l (nm) 1	Potrzebny czas działania bakteriobójczego (s)
200-210	120	280-300 ^!	1200
210-220	30	300-330	1920
220-240	20	340-360	480
240-260	2	380-400	960
260-280	4	430-440	7680

Tabela 2.2. Wyniki badań mikrobiologicznych powietrza w obiektach dla cieląt naświetlanych (A), nicnaświetlanych (B) promieniami UV (Grzegorzak i wsp., 1986)

Rodzaj drobnoustrojów	Obiekt kon-trolny (B) (tys./m³)	Obiekt doświadczalny (A)
Rodzaj drobnoustrojów	Obiekt kon-trolny (B) (tys./m³)	przed naświetlaniem pr. UV (tys7m³)	po naświetleniu pr. UV (łysym³)	procent redukcji
Streptococcus sp.	168,7	137,7	55,6	59,6
Staphylococcus sp.	1,9	2,4	1.4	41,7
E.coli	12,4	11,4	43	623
Bacillus sp. (tlenowe)	4,3	9,0	3.8	57,8
Bakterie ogółem	187,3	160,5	65,1	59,5
Candida sp.	3,8	Hfl	0,4	63,6
Aspergillus sp.	8,6	7,7	2,3	70,1
Grzyby ogółem	12,4	8.8	2,7	693

Tabela 2.3. Wpływ promieniowania UV ńa zawartość bakterii w powietrzu kurników i chlewni (Kołacz i wsp., 1993)

Dawka	Średnia zawartość bakterii (n) i procent redukcji (%)
(mer/nr x h)	(n • 107m⁵) (%)	(n • 10⁴/m³) (%)	(n • l07m^Jj (%)
	kurnik bateryjny	brojlemia	chlewnia
3-5		-	- i	-
20-25	_ -	86,11 +65,46	-	-
30-35	44,76 20.15	.	37,30	20,07
40-45	- . •	247,30 10,19	-	-
50-55	48,24 39,50	- -	-	-
60-65	_ -	536,23 30,98	■ ^	-
65-75	26,11 46,78	-	20,98	20,83
106 245 Średnio	39.70	289.89	24,64 22,46 26,34	32,13 79.80