PB040624

48 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

Niedosyt fizjologiczny jest kompleksowym wskaźnikiem dynamiki wpływów środowiska powietrznego na intensywność parowania zwierząt. 2 doniesień piśmiennictwa wynika, że przy Nf niższym od 40 mm Hg (53,2 hPa) zwierzęta wykazują objawy złego samopoczucia.

7) Punkt rasy (T) - to temperatura, przy której wilgotność aktualna (c) jest równa wilgotności maksymalnej (E). Poniżej tej temperatury następuje skraplanie się pary wodnej w postaci rosy. Wskaźnik ten ma duże znaczenie zoohigicniczne. Używa się go do określania cieplochłonności przegród konstrukcyjnych i budowlanych pomieszczeń inwentarskich.

2.2.7. Układy termiczno-wilgotnościowe

Wpływ temperatury i wilgotności powietrza na zwierzęta należy zawsze rozpatrywać łącznie. Inny będzie bowiem wpływ wysokiej wilgotności przy wysokiej temperaturze, a inny przy niskiej. Mówimy zatem o czterech układach termiczno-wilgotnościowych:

1) Wysoka temperatura i wysoka wilgotność (tfff) - zwierzęta przebywające w pomieszczeniu o takim układzie czynników termiczno--wilgotnościowych mają ograniczone możliwości utraty ciepła z organizmu, wskutek utrudnionego parowania. W takich warunkach niedosyt fizjologiczny wilgotności (Nf) jest bardzo niski i może spadać do zera, a wtedy parowanie zwierząt będzie zupełnie zahamowane. Wysoka wilgotność przy wysokiej temperaturze prowadzić może do hipertermii u zwierząt gospodarskich. co stwierdza się w okresie letnim podczas ich transportu w zamkniętych wagonach lub samochodach. Omawiany układ czynników tcrmiczno--wilgotnościowych spotyka się także w tzw. chowie łaźniowym świń (hot-house) w Irlandii i w „tropiku” - w nowym systemie chowu świń w kraju (fot. 2.2).

Pot. 2.2. Tuczarnia świń - system tropik

2)    Niska temperatura i wysoka wilgotność (t|f|) - powietrze o stosunkowo niskiej temperaturze (niższej od optymalnej dla danego gatunku zwierząt) i o wysokiej wilgotności względnej charakteryzuje się dużą pojemnością cieplną, co powoduje zwiększoną utratę ciepła z organizmu. Wzrost strat ciepła przy niskiej temperaturze i wysokiej wilgotności wynika ze wzrostu ilości ciepła oddawanego na drodze przewodzenia i promieniowania do większej ilości cząsteczek pary wodnej w powietrzu. Duże ochładzanie zwierząt w warunkach wysokiej wilgotności i niskiej temperatury prowadzi do gwałtownego spadku produkcji wynikającego z zachowania bilansu energetycznego oraz zaburzeń procesów metabolitycznych.

W oborach dla krów wzrost wilgotności względnej o 10% (z 85 do 95%) może spowodować istotny spadek mleczności (nawet o 9-12%), a w pomieszczeniach dla opasu bydła i tuczu trzody chlewnej wzrost wilgotności powyżej optimum, przy temperaturach optymalnych lub nieznacznie niższych może spowodować wzrost zużycia paszy i spadek przyrostów dziennych. Również u drobiu wzrost wilgotności powyżej 75% prowadzi do zawilgocenia piór, a przez to do zmniejszenia izolacji cieplnej i intensywniejszego wypromieniowania ciepła z organizmu. Następstwem tego oziębienia jest zmniejszenie przyrostów u brojlerów, obniżenie nieśności kur i gorsze wykorzystanie paszy. Zmniejsza się poziom hemoglobiny i erytrocytów we krwi, spada odporność organizmu i wzrasta zachorowalność ptaków.

Ten układ czynników termiczno-wilgotnościowych powietrza występuje najczęściej w okresie jesienno-zimowym i wiosennym i wtedy właśnie obserwuje się u zwierząt szereg schorzeń mających charakter chorób warunkowo zakaźnych (zapalenie oskrzeli, płuc, kolibakteriozy). Bardzo wrażliwe są zwierzęta młode, np. cielęta, wśród których straty powstałe w wyniku różnych postaci kolibakteriozy lub bronchopneumonii mogą być znaczne. Potwierdza to, że wysoka wilgotność powietrza przy niskiej temperaturze prowadzi do obniżenia odporności ogólnej zwierząt młodych. Wysoka wilgotność powietrza w budynkach inwentarskich stwarza ponadto dogodne warunki dla rozwoju drobnoustrojów w powietrzu, co powoduje większe niebezpieczeństwo zakażeń kropelkowych w stadzie. W wyniku wysokiej wilgotności obserwuje się choroby krzywicze, reumatyczne oraz liczne grzybice skóry.

3)    Wysoka temperatura i niska wilgotność (tffj) - występuje w pomieszczeniach dogrzewanych. Intensywne parowanie jakie zachodzi w niskiej wilgotności przy wysokiej temperaturze powietrza z powierzchni skóry i błon śluzowych, powoduje ich nadmierne wysychanie i pękanie, co sprzyja inwazji drobnoustrojów. Wykazano, że w chlewni przemysłowej po rozpoczęciu ogrzewania wilgotność względna z 60-80% spadła do 40%,