PB040652

104 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

3.3. Oświetlenie pomieszczeń inwentarskich

Oświetleniem nazywamy stosunek padającego strumienia świetlnego do pola powierzchni oświetlanej przez ten strumień. Oświetlenie w budynkach inwentarskich dzielimy na naturalne (dzienne) i sztuczne (elektryczne). Mierzalną jednostka natężenia oświetlenia jest luks (lumen/m ).

Oświetlenie naturalne pomieszczeń inwentarskich jest zależne od następujących czynników:

•    zewnętrznych - makroklimatycznych. które uwarunkowane są m.in. szerokością geograficzną, wysokością n.p.m., porą dnia i roku;

•    zewnętrznych - warunkujących klimat lokalny, jak np. zaciemnienie przez pobliskie budynki, drzewa, silosy itp.;

•    wewnętrznych - warunkujących lokalny fotoklimat, jak np. strona umieszczenia okien, ich ilość, wielkość, kształt i rozmieszczenie, poziom wbudowania, grubość futryny, jakość i stan czystości szyb, głębokość pomieszczenia, kolor wewnętrzny (albedo).

Jeśli chodzi o zewnętrzne czynniki makroklimatu, to jest oczywiste, że w okresie wiosenno-letnim i w godzinach południowych najwięcej promieni widzialnych dochodzi do wnętrza pomieszczeń.

Najwięcej światła dostaje się do budynku przez okna południowe, najmniej przez północne. Większość zoohigienistów uważa, że najkorzystniejszym rozwiązaniem jest takie usytuowanie budynków, zwłaszcza dużych, aby oś budynku biegła w kierunku północ-południe z niewielkim odchyleniem na zachód (do 30°). Przy takim rozwiązaniu okna wychodzą na wschód i zachód, przez co oświetlany jest równomiernie cały budynek, a w okresie południa promienie padają na dach i ścianę szczytową nie powodując przegrzania zwierząt. Także w okresie zimowym silne wiatry północne nie będą nadmiernie ochładzać budynku, gdyż będą zatrzymywać się na krótkiej najczęściej bezokiennej ścianie szczytowej.

Jeśli chodzi o otoczenie budynku, to przyjmuje się zasadę, że wszelkie przeszkody terenowe (drzewa, silosy, budynki) zacieniające dany obiekt powinny być oddalone o swoje dwie wysokości. Najwięcej światła w stosunku do swej powierzchni czynnej dają okna okrągłe, ale ze względów technicznych dotychczas nie są one stosowane w pomieszczeniach inwentarskich. Przeważnie stosuje się okna poziome, o stosunku wysokości do długości jak 2:3, przy czym lepszym rozwiązaniem jest większa ilość okien mniejszych, niż mniej okien o odpowiednio większej powierzchni. Ogólnie przyjmuje się, że okna powinny znajdować się nad zwierzętami, przy czym im wyżej usytuowane są okna, tym lepsze jest oświetlenie naturalne (fot. 3.8).

Fol. 3.8. Prawidłowe oświetlenie naturalne obory wolnostanowiskowej (fol. R. Kupczyński)

Nie mogą jednak być one zacienione przez okapy, gdyż powoduje to straty do 50% światła dochodzącego do wnętrza pomieszczenia. Także grube mury, grube futryny okienne oraz brak ościeży, szczególnie zewnętrznych znacznie zmniejszają ilość światła w budynku. Zaleca się stosowanie ściętych pod kątem 45° ościeży okiennych, gdyż zwiększa się wówczas kąt otworu okiennego P (min. wartość 5°), a także kąt padania a (optymalna wielkość 27°) (rys. 3.4).

Rys. 3.4. Kąt padania „alfa” i kąt otworu okiennego „beta" w budynku inwentarskim; odległość obiektów (przedmiotów) zacieniających budynek powinna wynosić s = 21