PwTiR161

320 Rozdział 9

turystycznych ogranicza się do stwierdzenia, że przedsiębiorcy będący organizatorami turystyki podlegającymi obowiązkowi uzyskania wpisu w rejestrze organizatorów turystyki i pośredników turystycznych są obowiązani wystawić przewodnikowi turystycznemu i pilotowi wycieczek pisemne zlecenie, określając w nim miejsce (obszar) i czas usługi przewodnickiej lub pilotarskiej, oraz upoważnienie do działania w imieniu organizatora w zakresie niezbędnym do prowadzenia danej imprezy turystycznej. Ustalenia te są mało precyzyjne i nie uwzględniają zróżnicowanych stosunków prawnych między organizatorami turystyki a przewodnikami turystycznymi i pilotami wycieczek. Takie pisemne zlecenia w praktyce często nie są w ogóle wystawiane. Upoważnienie zaś do działania w imieniu organizatora turystyki jest z reguły udzielane przezeń w ramach zawieranych umów z przewodnikami turystycznymi i pilotami wycieczek, a nie w postaci odrębnego oświadczenia woli. Działając w zakresie umocowania dany przewodnik turystyczny lub pilot wycieczki jest pełnomocnikiem organizatora turystyki. Zakres tego umocowania jest z natury rzeczy znacznie szerszy w przypadku pilotów wycieczek. Obejmuje on upoważnienie do podejmowania różnych decyzji związanych z zakwaterowaniem i wyżywieniem uczestników wycieczki, jak też do dokonywania oznaczonych płatności środkami pieniężnymi powierzonymi przez organizatora turystyki.

Przewodnicy turystyczni są stosunkowo rzadko zatrudniani na podstawie umowy o pracę. Taka sytuacja występuje niekiedy w dużych miastach, w których znajduje się wiele interesujących zabytków i występuje duże zapotrzebowanie na usługi przewodnickie. Powstają więc biura podróży zatrudniające przewodników turystycznych, specjalizujące się właśnie w zakresie świadczenia usług przewodnickich. Częściej piloci wycieczek są zatrudniani w biurach podróży na podstawie umowy o pracę. Jednakże ze względu na sezonowość w organizacji wycieczek wielu biurom podróży nie opłaca się zatrudniać na stałe pilotów wycieczek. Dążąc do obniżenia kosztów własnych, organizatorzy turystyki najczęściej zawierają z pilotami wycieczek umowy o świadczenie usług pilotarskicli. zwane też umowami pilotażu wycieczki. Pilot wycieczki może przy tym występować w tej umowie jako przedsiębiorca, jeśli świadczenie usług pilotarskich zgłosi do ewidencji działalności gospodarczej. Praktyka wykazuje, że jest to rozwiązanie preferowane przez organizatorów turystyki. Jednak pilot wycieczek może też zawierać tego typu umowę jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, zwłaszcza w przypadkach okazjonalnego świadczenia usług pilotarskich.

Wskazana umowa o świadczenie usług pilotarskich nie jest uregulowana w kodeksie cywilnym, ani w ustawie o usługach turystycznych, ani w żadnej innej ustawie. Skoro jest to umowa o świadczenie usług, które nie są uregulowane odrębnymi przepisami, to znajduje do niej zastosowanie ustalenie art. 750 k.c., zgodnie z którym do tego typu umowy stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Omawiana umowa zobowiązuje pilota do wykonywania określonych czynności faktycznych i prawnych, nic rodząc więzi o charakterze stałym z organizatorem turystyki, ani nie stwarzając podporządkowania zleceniodawcy. Czasem zdarza się, że jest to umowa nieodpłatna.

Również umowa o świadczenie usług przewodnickich nie jest uregulowana żadnymi przepisami. Do niej także stosuje się art. 750 k.c. nakazujący odpowiednie stosowanie przepisów o zleceniu. Umowa tego typu jest zawierana przez organizatorów turystyki bezpośrednio z przewodnikami turystycznymi albo z biurami podróży zatrudniającymi przewodników turystycznych, czy ze stowarzyszeniami ich zrzeszającymi. Właśnie jednostkami organizacyjnymi zrzeszającymi przewodników turystycznych są w szczególności Biura Obsługi Ruchu Turystycznego PTTK. Między takim biurem a przewodnikami turystycznymi jest zawierana w sposób wyraźny lub nawet dorozumiany umowa o charakterze ciągłym, zobowiązująca tych ostatnich do stałego przyjmowania zleceń prowadzenia określonych wycieczek.

Obowiązujące prawo nie chroni należycie interesów przewodników turystycznych i pilotów wycieczek w ich stosunkach z organizatorami turystyki. Ponoszą oni różnego rodzaju odpowiedzialność: kamą, administracyjną, cywilną, dyscyplinarną i organizacyjną. Jest tak w sytuacji braku ustawowego uregulowania umów o świadczenie usług przewodnickich lub pilotarskich, co umożliwia organizatorom turystyki narzucanie zwłaszcza pilotom wycieczek niekorzystnych ustaleń umownych, powodujących obciążenie pilotów dodatkowymi obowiązkami. Podczas wycieczek zagranicznych piloci często muszą oprowadzać uczestników po odwiedzanych miejscowościach, muzeach i obiektach zabytkowych oraz udzielać o nich informacji, co narusza obowiązujące prawo, chroniące uprawnienia miejscowych przewodników turystycznych.