tomI (92)

94 Podstawy fizjoterapii

•    ekstero receptory, odbierające bodźce ze środowiska zewnętrznego oraz inetro-receptory - głównie proprioceptory, odbierające informacje z układu ruchu w trakcie realizacji zadania ruchowego;

•    mechanizm porównujący (analogujący), który' porównuje parametry bieżące z zaprogramowanymi i wychwytuje różnice pomiędzy nimi;

•    urządzenie dekodujące, zmieniające wartości powyższych różnic w sygnały korygujące, podawane zwrotnie do regulatora, tj. do rdzenia kręgowego;

•    regulator (czyli komórki ruchowe rdzenia), który bezpośrednio zawiaduje funkcją efektorów zgodnie z otrzymanymi informacjami.

Jak widać, w powyższym układzie wychwycone różnice parametrów ruchu są przekładane na język bodźców nerwowych i wysyłane jako konkretne informacje korygujące do odpowiednich mięśni. W ten sposób napięcie mięśni jest ciągle dostosowywane do bieżących potrzeb, jakie wynikają z realizacji zadania ruchowego.

O ile powyższy schemat przedstawionego przez Bernsteina „pierścienia ruchowego” został zaakceptowany, to dyskusyjna pozostaje nadal kwestia bodźca wyzwalającego dowolną aktywność ruchową. Zdaniem Pawłowa i jego ucznia P. K. Ano-ehina, jakakolwiek działalność organizmu możliwa jest jedynie pod wpływem bodźca zewnętrznego i realizowana wg schematu łuku odruchowego, natomiast Bernstein, Czehaidze i ich następcy nie uznali już tak jednoznacznej roli aferentacji, jako sygnału aktywizującego system przebiegu i kontroli ruchu. Wg nich, decydujące znaczenie dla inicjacji czynności ruchowej ma potrzeba jej wykonania oraz program wykonania zadania ruchowego stworzony przez określone ośrodki nerwowe. Na działaniu powyższych ośrodków oparły jest wspomniany wcześniej skomplikowany proces sterowania ruchami. Według Moreckiego i wsp., hierarchicznie rzecz ujmując. Bernstein wyodrębnił pięć poziomów tego sterowania;

1. czerwienno-rdzeniowy (głównie regulacja napięcia mięśni);

2♦ wzgórze wzrokowe, gałka blada (głównie sterowanie synergiami mięśniowymi;

3. komórki piramidalne, ciało prążkowane (głównie przemieszczanie ciała w przestrzeni);

4* ciemieniowo-przedśrodkowy (realizacja części znaczeniowej ruchu, ruchy z przedmiotami);

5, korowy (sterowanie ruchami symbolicznymi - mowa, pismo itp.).

Dla praktyki przydatny być może również prostszy podział, wyodrębniający trzy poziomy sterowania ruchami:

1.    rdzeniowy - sterowanie organami wykonawczymi (motoneuronami);

2.    podkorowy - sterowanie motory'ką ereismatyezną i teleokinetyczną (ereisma -oparcie, podpora; teieios - świadomy celu);

3.    korowy - sterowanie motoryką ideokinetyczną (głównie celowymi ruchami zwrotnymi).