DIGBORZ00000707 djvu

7

Czy Minerwa nie była samoistnym bóstwem?

i sposób stosowania zwyczaju, o którym mowa, były przyczyną bardzo rozbieżnych zdań i różnorodnego ujęcia tej sprawy przez uczonych.

Mommsen ⁸), sądząc, że nie można dać sobie rady z trudnościami w razie przyjęcia koncepcji dorocznego obrzędu, doszedł do przekonania, że po wielkiej zarazie uczyniono ślub, aby każdego setnego roku wbijać gwóźdź w świątynię bogini pamięci — Mi-nerwy. Zwyczaj wyszedł z użycia po zniesieniu dyktatury. Mommsen przypuszcza, że wbicie gwoździa musiało mieć jakieś symboliczne znaczenie — konieczności, dokonania się.

Za poglądem Mommsena idzie Wissowa⁹).

Oryginalna jest koncepcja Matzata¹⁰), który, przyjmując w zasadzie zdanie Mommsena, że gwóźdź wbijano co stulecie, sądzi jednak, że stulecie to zawierało lata księżycowe, a jedynym celem Rzymian w ceremonii wbijania gwoździa była chęć utrzymania w pamięci obywateli dawnego księżycowego roku ⁿ). Zwyczaj znikł, gdy kalendarz decemwirów się utrwalił; ale kiedy wybuchła zaraza, Rzymianie wytłumaczyli sobie ją zaniedbaniem dawnego zwyczaju i wznowili go; odtąd uważano go za środek leczniczy na zarazę.

Muller-Decke¹²) uważa, że u Rzymian wbijanie gwoździa w ścianę świątyni kapitolińskiej było prawdopodobnie sposobem notowania czasu. U Etrusków, od których przyszedł ten zwyczaj, miał on pewnie głębsze, symboliczne znaczenie.

Preller¹³) jest zdania, że zwyczaj wbijania gwoździa był z początku doroczny, a przestał nim być z mianowaniem dyktatorów. Autor widzi w tym zwyczaju podkład religijny, ale ujmuje to niezupełnie jasno; jednocześnie zaś uważa zwyczaj wbijania gwoździa za środek mierzenia czasu.

Wreszcie Premerstein¹⁴) uważa, że gwóźdź wbijano stale co

⁸)    1. c.

⁹)    o. c. str; 430.

¹⁰)    Rom. Chroń., Berlin, 1883. str. 236 sqq., 251 sqq.

^1A) ...so erweist sich — pisze (o. c. 1. 255), was zweitauseńd Jahre lang ais eine Ausgeburt des Aberglaubens gegolten hat, ais eine, wohldurchdachte Einfichtung_; welche, trotzt ihrer kindlichen Einfachheit, welche durchaus geignet war, ihren Zweck auf unbeschrankte Zeit zu erfiillen.

³²) Etrusker, I. str. 307 sqq.

¹³)    Rom. Myth. bearb. v. Jordan, II Aufl. Beri. 1881. str. 258 sqq., 289.

¹⁴)    1. c.