dobrzy 25252525F1ska 1

TEKST

TERESA DOBRZYŃSKA

Potftte tekstu. - Zdanie •* tekście - Teku - całościowy komunikat - Mechanizmy spoino* i tekstu. - Typy tekstów i gatunki mowy. - Tek\t jako przedmiot badań różnych dyscyplin naukowych. - Bibliografia

Pojęcie tekstu

Termin tekst kojarzy się powszechnie z przekazami pisanymi. Gdy myśli się o komunikatach ustnych, nasuwa się raczej określenie wy po w ledź. W u-orii tekstu oba te terminy używane bywają wymiennie. Ale istnieje tez dążność do odróżniania tego, co ogólne i typowe (wówczas stosowany jest termin tekst), od tego, co konkretne, jednostkowe, co jest egzemplarzem danego typu (w tym odniesieniu mówi się o wypowiedzi). A więc wypowiedź to pewien określony tekst, przekazywany przez określona osobę w danym akcie komunikacji.

W potocznym użyciu słowem tekst określa się także takie ciągi wyrażeń językowych, które sa fragmentami pełnej wypowiedzi, np. mówić można o „tekście utrwalonym na skrawku papirusu". W teorii tekstu termin ten oznacza z. reguły wypowiedzi całościowe, traktowane jako pełny wyraz intencji komunikacyjnej mówiącego. Jest to więc zamknięty układ znaczący -układ, którego elementy poddane są określonemu uporządkowaniu. Jego całościowy sens zależy od tego, gdzie usytuowane zostały granice komunikatu i jakie wewnętrzne relacje wiążą jego poszczególne elementy składowe. W konkretnych wypowiedziach sens jest tez determinowany przez różne czynniki pragmatyczne.

Definicje tekstu uwydatniają dwie własności tej złożonej jednostki językowej. Według jednych definicji tekstem jest uporządkowany zbiór wyrażeń wzajemnie powiązanych; zanik tych powiązań wskazuje na granice tekstu. Inne - objaśniają zjawisko tekstu bez odwoływania się do wskaźników