historia sztukiA201

Średniowiecze 41

Średniowiecze 41

Ryc, 29. Monreale, tum. Mozaika: Wilhelm 77 cza Madonnie katedrę. Druga połowa XII w.

Znaczenie dziejowe sztuki bi* zantyjsklej polega na tein, że wywiera ona wpływ na po* ratki sztuki włoskiej i daje jej silne podniety w średnio* wieczu. Trzy ogniska bizan* ryjskiej twórczości artystycz* nej zapładniają początki sztu* ki włoskiej i przyczyniają się do nadania jej charakteru odrębnego:    Sycylja, dawny

:eren wysoko rozwiniętej greckiej kultury kolonjalnej ryc. 29), Rawenna, zachód* nia enklawa panowania bi* zantyjskiego, rezydencja Ju* stynjana. i Wenecja, prze* twórnia wschodnich intere* sów handlowych i oddziały* wań kulturalnych. Sprzyja te* mu okoliczność, że jak w Bi* zancjum utrzymuje się przy życiu, stygnąc, sztuka późno* grecka, tak późnorzymska ad* ministracja i panowanie nad światem znajdują w Italji swój ciąg dalszy w papiestwie. Władza świecka, stając się władzą ka* płańską, przybiera również przystosowaną do nowego, prymitywnego świata postawę, która harmonizuje wewnętrznie z bizantyjskiemi formami artystycznemi. Silniej związana z Zachodem, niż Bizancjum, i wogóle Wschód, silniej wystawiona na oddziaływanie nowego rozwoju i jego faz stylowych, a więc znajdująca się pod wpływem romańszczyzny i gotyku, przejmuje sztuka włoska te style nie poto, żeby się im oddać całkowicie i wyrzec się swej odziedziczonej kultury późnoantycznej lub późnorzym* skiej. Podniety z Zachodu stają się jedynie pomocą i oparciem w walce przeciw zastojowi i drętwocie bizantyjskiej postawy duchowej i jej reak* cyjnych form kultu i sztuki, odskocznią do renesansu rzymskiej sztuki an* tycznej, jej swobody naturalistycznej i jej imperatorsko*reprezentacyjnych form, jej klasycyzmu. W ten sposób ma również Italja w XII i XIII wie* ku swój protorenesans — Niccolo Pisano’a i kulturę apulijską za Fryde* ryka II — i odrębną postać gotyku, której istota, w stopniu jeszcze o wiele silniejszym, niż w Niemczech, polega na wyzwoleniu z bizantyjskiego ar* chaizmu i na przybliżeniu do natury, na dążeniu do malarskiego przedsta* wiania człowieka i jego otoczenia, na spotęgowaniu i uduchowieniu wy* razu (ryc. 30). Innemi słowy: wpływ średniowieczny z Zachodu, gotyk,