img051 (53)

²⁶ Autor charakteryzuje w ten sposób tendencje w nauce zwane postmodernizm&ń w pracy N&cupczesność i ambiwalencja (199.4).

znawczych człowieka. Ostatecznie zatem badanie ludzkiego języka staje się badaniem ludzkiego poznania.

Powyższy krótki i z konieczności dość pobieżny przegląd nie może oczywiście dać pełnego obrazu modelu języka w ujęciu kognitywnym, wypracowanego przez Ronalda Langackera i jego uczniów. Może zaledwie zachęcić czytelnika do innego spojrzenia na język i zachodzące w nim zjawiska. Będzie to spojrzenie nowe — jeśli je odnieść do językoznawstwa „głównego nurtu” ostatnich trzydziestu paru lat. Będzie to spojrzenie stare —jeśli popatrzymy wstecz, na prace językoznawców europejskich XIX i XX wieku, których „tradycyj-ność” stopniowo przestaje być uznawana za wadę i staje się zaletą. Ich intuicji nie wspierała nowoczesna psychologia i socjologia i nie tworzyli swych teorii na mocnymi gruncie strukturalizmu. Ta właśnie silna podstawa, w połączeniu z interdyscyplinarnością spojrzenia, dała początek gramatyce kognitywnej.

Warto na zakończenie zauważyć, że rozwój kogni-tywizmu w językoznawstwie wpisuje się w ogólną zmianę paradygmatu, której jesteśmy obecnie świadkami i którą chętnie określamy mianem postmodernizmu:' „Modernizm” oznaczał dążenie do ładu i porządku, dążenie do wiedzy obiektywnej, któremu towarzyszyła wiara w możliwość odkrycia prawdy absolutnej. Był symbolem nowoczesności. Dzisiejsza ponowoczesność, czyli postmodernizm, to, mówiąc słowami Zygmunta Baumana²⁰, sposób myślenia odarty z tych złudzeń, rezygnacja z chęci absolutnego uporządkowania świata. Taka rezygnacja jest dla nauki niebezpieczeństwem. Ale jest także wyzwaniem.

LITERATURA

Z. BAUMAN Nowoczesność i ambiwalencja, War szawa1994.'

P. BĄK Gramatyka języka polskiego. Zarys popularny, Warszawa 1977.

H. KARDELA (red.) Podstawy gramatyki kognitywnej, Warszawa 1994.

G. LAKOFF Women, Fire and Dangerous Things, Chicago 1987.

G. LAKOFF i M. TURNER Metafory’ w naszym życiu, Warszawa 1988 (tłum. T. P. Krzeszowski).

G. LAKOFF i M. TURNER Morę than Cool Reason, Chicago 1989.

R. W. LANGACKER Foundations of Cognitwe Grammar. Vol. 1. Theoretical Prercąuisites, Stanford 1987.

R. W. LANGACKER Foundations of Cognitwe Grammar, Vol. 2. Descriptwe Application, Stanford 1991.

R. W. LANGACKER Concept, Image and Symbol, Berlin 1991.

R. W. LANGACKER Viewing in Cognition and Grammar (Ms.).

J. LYONS Chomsky, Warszawa 1972 (tłum. B. Stanosz).

E. ROSCH i B. B. LLOYD, Cognition and Categorization, Hillsdale, New Jersey 1978.

E. ROSCH i C. B. MERVIS Family resemblances, 1975 „Cog-nitive Psychology” 7, 573-605.

J. STRUTYŃSKI Zarys gramatyki polskiej. Cz. II. Morfologia, Kraków 1993.

M. SZYMCZAK (red.) Słownik języka polskiego, Warszawa 1978.

L. WITTGENSTEIN Philosophical Inuestigations, New York 1953.

L. ZAWADOWSKI Zagadnienia teorii zdań względnych, Wrocław 1952.

103