img035 (26)

SIO Runy i ogamy

Jak dotąd brak zadowalającego przekładu ogamicznych inskrypcji pik-tyjskich. Piktowie zapożyczyli ogamy irlandzkie i próbowali przystosować je do swego języka. Wydaje się jednak, że niezupełnie im się to udało. Macalister twierdzi, że język Piktów nie był językiem celtyckim ani nawet indoeuropejskim oraz że piktyjski system fonetyczny znacznie się różnił od systemu gaelickiego. System piktyjski przypuszczalnie zawierał dźwięki, których w żaden sposób nie można było oddać za pomocą ogamów irlandzkich. Dlatego też, zdaniem Macalistera, chcąc wyrazić różnice w wymowie pewnych liter, Piktowie wynaleźli symbole dodatkowe. Większość tych symboli dodatkowych stanowiły samogłoski. W związku z tym profesor Macalister przypuszcza, że język piktyjski, podobnie jak języki ugrofińskie, miał bardzo urozmaicony zasób samogłosek.

HERALDYKA (?)

Warto podkreślić, że w wielu piktyjskich inskrypcjach ogamicznycii i na innych zabytkach kamiennych Piktów występują symbole obrazkowe. Są to znaki geometryczne, wyobrażenia zwierząt, ptaków, ijyb itd., ogółem około pięćdziesięciu. Macalister sądzi, że mogą one reprezentować heraldykę obrazkową.    j

Jest też kilka inskrypcji piktyjskich pisanych półuncjalnym lub „irlandzkim” typem pisma łacińskiego.

OGAMY GERMAŃSKIE (?)

Dwie tabliczki wapienne, znalezione w Brier (Magdeburg) nad Łabą w Saksonii, pokryte są pismem nieco podobnym do ogamów,, ale na temat wzajemnych związków zachodzących między tymi pismarpi nic nie da się powiedzieć.

Rozdział XXII

ALFABET ŁACIŃSKI INSKRYPCJE WCZESNOŁACUŚTSKIE

Dziwnie się składa, że alfabet łaciński (rzymski), który ma tak wielk znaczenie w historii cywilizacji, zaczynał bardzo skromnie i historia jej pierwszych pięciu czy sześciu wieków jest bardzo prosta.

Najstarszym zabytkiem pisma.łacińskiego jest fibula z Praeneste (prz ■ chowywana w Museo Pigorini w Rzymie), złota brosza raczej z VII r z VI czy nawet. V wieku p.n.e., jak byli skłonni datować ją niektór: uczeni. Inskrypcja biegnie od strony prawej ku lewej. Wyraźnie da s odczytać: manios: rned: Fhejhaked: numasioi (co odpowiada późniejsz

AWVNIOS: W3Q: JH3JHW130'• N n WVSIOI

WniOS.-MEDPHEFHAKEDNUMASIOI

117. Fibula z Praeneste, VII wiek p.n.e.

mu Manius me fecit Numerio, „zrobił mnie Manius dla Numeriusa”). Ba dzo ciekawą cechę tej inskrypcji stanowi głoska f, powszechnie występ jąca w łacinie, ale nie znana grece, przedstawiona tu za pomocą połącz nia liter F (digammy) i h. Tak i na dwa inne jeszcze sposoby wyraź. Etruskowie głoskę f. Ponadto na fibuli z Praeneste występują litery ci i co dodatkowo świadczy o tym, że alfabet łaciński zapożyczono z alfabe etruskiego, kiedy Etruskowie stosowali jeszcze te litery, a więc w bard wczesnym stadium pisma etruskiego.

Niewiele późniejsza od fibuli z Praeneste jest słynna inskrypcja z Foru Romanum, pochodząca z VI wieku p.n.e., jeśli nie z końca VII wieku. J< ona napisana pionowo na czterech ścianach cippusa, w układzie bustropł don. Ten kierunek pisma na fragmentarycznie zachowanym cippusie sp: