kostyrowie4

26 ZBIGNIEW MORSZTYN

⁶⁰ Wszak pod Piątkami nasi Kozaków wybili”.

„Ot, jest!” — „Nuż znowu: try, siem!” — „Ot, panu

dwanaście!”

„Panie, przegraje taka, te kreski pomażcie!”

„Ej, siem znowu!” — „At, Esy, znowu się przegrało Kości! Czy nie znasz gracza, a cóż ci się stało?”

^,5 „Ej, budesz, koli schoc(z)esz”. — „Idź, bracie, i po to; Pobrał diabeł monetę, niech weźmie i złoto!”

„Hajwo, kości pod stołem, pokaż je sam, dziecie!

Czy nie macie tam drugich, bo wy to umiecie?” „Patrzcież na tego zdrajcę, jak poszalbierował ⁷⁰ Kostkę, jak ją podłubał, jak w nię naspiżował Srebra żywego. Wejże, jak po jakim ledzie Po smarowanym stole przetomci mu jedzie Kostka, jako ją złoży”. — „To łżesz, chybaby to Sam umiesz szalbierować, bodaj cię zabito!”

⁷⁵ „Zdechniesz, pogański synu, tylko cię raz chopię!”

„Ej, stójcie, gardłem gracie! W hetmańskiej to szopie! Tam, do diabła, na majdan!” — Trzeci wa(r)sztat zasię Już się nie w takim jak te odprawiał hałasie,

w. 60 W: naszy. Gra słów, aluzja do porażki Kozaków pod Piątkami.

w. 62 pomazać — tu: skasować.

w. 65 M: schociesz; W: Jedź, bracie', budesz, koli scho-czesz — będziesz, jeśli zechcesz, w. 66 Zwrot przysłowiowy, w. 67 Hajwo — tu; W: dziecię.

w. 69—70 W: Wej, pogańskiego syna, jak...; poszalbierował Kostkę — specjalnie ją spreparował, by zapewnić sobie wygraną, w. 70 naspiżować — naładować, w. 71 po [...] ledzie — po lodzie, w. 75 chopię — uderzę mocno, gwałtownie, w. 76 Por. przypis do w. 37—38; W: garłem. w. 77 W W przy wersie tym dopisek: „Chłopcy”, a więc pachołkowie, słudzy towarzyszy, czeladź. W: warstat; M: wasz-tat; majdan — plac w obozie wojskowym.

Bo pod płóciennym płotem usiadszy dwaj cicho,

³⁰ Jeden „cot!”, a zaś drugi częściej wołał „licho!” — W liszki kozackie. A wtem: „Do koni! Do koni!” — Krzyk po wszytkim Tobozie, nuż od kart do broni. „Konia, Wolski! Ej, nie maszci pieskiego syna!

Czy-ć go diabli porwali, tego poganina?!”

DO JEDNEJ ZACNEJ DAMY

Mój zacny panie, lubo mało na mnie tracisz Ani mi barwy dajesz, ni suchych dni płacisz,

w. 79 pod płóciennym płotem — pod namiotem, w. 80—81 cot (cet, cetno) — liczba parzysta; cetno i Ucho — gra, zabawa polegająca na zgadywaniu, czy zamknięte w dłoni przedmioty są w liczbie parzystej czy nieparzystej; przenośnie: cetno — wygrana, licho — przegrana; liszki kozackie — rodzaj gry w cetno i licho (liszka).

w. 83 Wolski — Jan Wolski, pachołek, sługa Z. Morsztyna, był później zarządcą w jego majątku na Podgórzu, a potem w Kurianach.

DO JEDNEJ ZACNEJ DAMY

W W tytuł: Do Jej M(oś)ci Panny Ciechanowieckiej, w(oje-wo)dzianki mińskiej komplement in gratiam jednego kawalera złożony (rkps, s. 581).

Tytuł: Adresatka — córka Krzysztofa Ciechanowieckiego, wojewody mińskiego, Marianna Joanna, później żona księcia Teodora Karola Druckiego-Horskiego. Wiersz powstał w r. 1654 lub w początkach 1655, a może i wcześniej, choć K. Ciechanowiecki dopiero w r. 1654 został wojewodą mińskim (tytulaturę można było dodać lub zmienić i później).

w. 1 Mój [...] panie — w erotykach staropolskich często zwracano się tak do ukochanej i uwielbianej kobiety; W: Panie moj zacny, chociaż mało na mię.

w. 2: barwa — chodzi o przyodziewek (umundurowanie), jaki panowie dawali służbie; suche dni — trzydniowy post kwartalny, zarazem termin wypłaty zobowiązań, pensji; W: suche dni.