page0235

231

lub mniej „bystrych systematyków*, wołających jednogłośnie:

„że zwierzę nietylko pod względem fizycznym, ale i pod względem umysłowośei i moralności jest skończonym człowiekiem i że tylko różnica stopnia lub rozwoju zachodzi między duszą zwierząt a ludzką,^ale~nigdy rodzajowa* '). Psy i małpy, jako najinteligentniejsze z rodu zwierzęcego, dostarczają aż nadto V dowodów na uzasadnienie powyższego twierdzenia. Streśćmy je króciutko.

Ze zwierzęta mają rozum, nie ulega najmniejszej wątpliwości, powiadają materyaliści; działają one bowiem w najwyższym stopniu roztropnie i celowo; małpy np. umieją rozbijać świeże jaja, wybierają skorupki, a wypijają zawartość; innym razem przykładały do ucha kawałki cukru zawinięte w papier, aby się przekonać, czy tam nie ma czegoś żyjącego, gdyż badający je przyrodnik zawinął poprzednio w papier żywe osy, miasto cukru²). Ptaki wiedzą jakiego mate-ryału użyć do budowy gniazdek, jaki nadać im kształt, w jakiem, dla potomstwa najodpowiedniejszem zrobić je miejscu. Psy, jak i małpy, umieją doskonale odróżnić rośliny trujące od zdrowych i leczniczych, rozumieją wybornie człowieka i odgadują jego zamiary: pies widząc, że jego właściciel chwyta kapelusz i laskę, staje pierwszy u drzwi; pojmuje więc prawo przyczynowości. Nadto, wskutek doświadczenia, psy stają się coraz roztropniejsze, a nieraz umieją się nad rzeczami głęboko

') „Die Thierwelt ist niclit bloss in physischer sondern aucli in intellectueller und moralischer Hinsicht ein auseinandergelegter Meusch, dass nur ein Unterschied des Grades oder der Entwickelung, aber nicht der Art zwischen Menschen und Thierseele bestehe“. Buchner: „Das Kunftige Leben und die moderne Wissenschaft“, 2. Auti., str. 100. Porów. także: „Plus je rćflćchis, plus je me confinne dans la conviction que rhomme et 1'animal pensent et raisonnent en vertu d’une faculte ąui leur est commune, et qui est seulement ćnormóment plus dśveloppee dans le premier que dans le second“. Quatrefages: „Unitś de 1’espece humaine*, p. 12. K. Vogt: „Vorlesungen iiber den Menschen*, TI. wyd., str. 307—308. Ferriere op. c. t. II, 121.

²) Patrz: „O pochodzeniu człowieka* przez Darwina, str. 44.

http://rcin.org.pl