PICT6353

halny, nic powinna być wdrażana „po omacku” i w oparciu o własny intuicję czy przeświadczenie, lecz o wyniki rzetelnie przeprowadzonej diagnozy. Dopiero takie informacje mogą stanowić podstawę do przeprowadzenia zmian programowych lub do wdrażania reform, eksperymentów czy innowacji pedagogicznych. Powinna także dostarczyć informacji o tym jak jest i co należy zmienić.

Dzięki badaniom diagnostycznym system oświatowy, a w jego obrębie poszczególne typy i rodzaje szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, uzyskują w miarę pełne informacje o jakości i efektywności ich pracy, poziomic przygotowania uczniów do dalszej edukacji, poziomic realizowanych zadań, zasadności funkcjonujących w szkole takich czy innych struktur organizacyjnych, itp. Diagnozy stanowią także podstawę dla doskonalenia praktyki, jak i budowania teorii pedagogiki.

Aby jednak efekty pedagogicznych badań diagnostycznych mogły być wykorzystane do podejmowania racjonalnych decyzji, diagnoza powinna być co pewien czas powtarzana, aby zaobserwować dynamikę zmian jakie zaszły po w prowadzeniu innowacji, zmian strukturalnych, programowych czy innych. Sprzyjać to powinno także udzielaniu odpowiedzi na pytania typu „Jak jest i jaki jest stan?” lub „Dlaczego jest tak jak jest?”.

c) badania weryfikacyjne

Badania weryfikacyjne (łac. verificaiio sprawdzanie) mają podstawowe znaczenie przy ocenie skutków dokonanych zmian organizacyjnych czy programowych. skutków działania jakiegoś układu, zastosowanych innych rozwiązań czy wdrożonych reform. Poszukują one także związków i zależności pomiędzy pewnymi zjawiskami a wynikającymi z nich następstwami. Ich przedmiotem są głównie zależności typu sprawczego, które odnoszą się do zamierzonych efektów będących wynikiem uprzednio wdrożonych zmian społecznych, gospodarczych, produkcyjnych. prawnych, organizacyjnych, itp.

W przypadku instytucji edukacyjnych badaniami tymi mogą być objęte wszelkie wprowadzane zmiany wynikające z wdrożonych reform oświatowych, innowacji pedagogicznych, eksperymentów, organizacji pracy, zmian programowych, finansowych, strukturalnych szkól, zmian w programach i metodach nauczania, sposobach oceniania, itp. Np. zbyt mały udział rodziców w życiu szkoły, a w szczególności w szybko różnicujących się przemianach społecznych, obyczajowych czy innych i wynikające stąd zmiany w procesie oddziaływań wychowawczych, powodować może narastanie postaw agresywnych uczniów wobec innych uczniów czy nauczycieli.

Badania weryfikacyjne powinny dostarczyć informacji niezbędnych do udzielenia odpowiedzi m.iit. na takie pytania:

Jak przebiega proces wprowadzonych zmian, np. zmian organizacyjnych, programowych. strukturalnych, kadrowych, itp.?;

Jakie są skutki tych zmian. tzn. czy przynoszą one oczekiwane rezultaty czy n-.c?

Jeżeli nie, to jakie czynniki je ograniczają?;

Jakie są niepożądane efekty wprowadzanych zmian, wdrażanych reform czy

i nnowacj i pedagogicznych?;

Czy kontynuować proces wprowadzania zmian, czy tez. należy je zaniechać?

Ocena zmian w badanych zjawiskach czy procesach, może opierać się na rozumowaniu indukcyjnym i redukcyjnym.

Badania weryfikacyjne typu indukcyjnego polegają na ustaleniu następstw do znanych przyczyn. Przykładem mogą być np. badania, które zmierzają do ustalenia poziomu aspiracji życiowych uczniów w powiązaniu z uzyskiwanymi osiągnięciami szkolnymi czy pochodzeniem społecznym, lub badanie skutków stosowania przez rodziców autokratycznych metod wychowawczych w połączeniu z rozwojem emocjonalnym ucznia czyjego samodzielnością.

Badania weryfikacyjne typu redukcyjnego polegają na ustaleniu przyczyn do znanych następstw. Przykładem badań typu redukcyjnego będzie próba poszukiwania przyczyn występowania np. u dzieci skłonności do stosowania przez nich przemocy wobec innych uczniów, lub poszukiwanie przyczyn ucieczek uczniów z domów rodzinnych.

Oba rodzaje badań weryfikacyjnych różnią się znacznie w swej procedurze. Badania typu indukcyjnego polegają na znalezieniu dostatecznej liczby takich przypadków, które, w oparciu np. o przeprowadzoną obserwację, wywoływać będą określone skutki. W drugim przypadku, badacz znając skutki zachowania się dzieci wobec innych dzieci, dąży do znalezienia dostatecznej liczby przypadków, które uzasadniałyby ich zachowanie.

2. Koncepcja wiedzy

Na wiele lat przed początkiem współczesnej cywilizacji ludzie posiadali szeroką wiedzę o środowisku w którym żyli. Nauczyli się m.in. rozpoznawać liczne zdarzenia, zjawiska czy przedmioty będące dla nich niekiedy zagrożeniem innym razem warunkiem życia. Odkryli jak pożyteczny może być ogień i jak zdobywać pożywienie i przetwarzać surowce dla własnych potrzeb. Nauczyli się polować, uprawiać ziemię, transportować towary i porozumiewać się między sobą. Zaobserwowali, że niektóre zjawiska czy procesy przyrodnicze jak np. pory roku, następują po sobie / określoną regularnością. Ludzie nabywali wiedzę o wielu aspektach ich codziennego życia, nie czekając na pojawienie się nauki [E. Nagel 1961, s. 11).

Każde pokolenie, które powtarzało niejako w swoim życiu dzieje przodków, przyjmowało od nich wiedzę i doświadczenie, zdobywało nową wiedzę w pewien sposób i przekazywało ją następnemu pokoleniu, które z kolei ją dopełniało i przekazywało następnemu, lak pozyskaną i kształtowaną pod wpływem