WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI014 I djvu

10

Henslo\ye’a — oto wszystko, co pozostało nam, prócz dzieł i nazwiska, po Johnie Websterze, twórcy straszliwej «Księ-żniczki z MalfD. Wszyscy ci pisarze utonęli w owej głębokiej milczącej pomroce, o której nieraz mówili ze zgrozą:

«where nothing is but all oblivion

Dust and an endless darkhess^.i').

Im głębiej zapuszczamy się w przeszłość, tym większa ciemność i cisza nas ogarnia. Kto to był twórca Isenheim-skiego ołtarza, tego najgienjalniejszego dzieła malarstwa niemieckiego? Kto to był Matthias Griinewald? « Szkoda*, pisze już stary Sandrart, «iż ten wybitny mąż tak poszedł w zapomnienie wraz ze swemi dz^: darni, że nie znam już ani jednego z żyjących, ktoby mi mógł dać o nim najmniejszą bodaj notatkę lub ustną wiadomość». Porównywają wielkie epopeje średniowieczne z średniowiecznemu katedrami: niestety, porównanie to trafnym jest i z tego względu, że twórcy ich są zarówno nieznani. Niekiedy odkrywamy na jakiejś płycie kamiennej nazwisko jakieś i parę dat zatartych — i to jest wszystko. Kto był Erwin z Stein-bachu? Kto był Gotfryd ze Strasburga? Kto Wolfram z Eschenbachu? Kto był twórcą Gućruny? Kto twórcą pieśni o Nibelungacli? Dzieła sztuki starożytnej zostały po części wydobyte ze swych grobowców, lecz twórcy ich spoczywają nazawsze pod gruzami stuleci. Jakże nieokreślonym i niedostatecznym jest to wszystko, co z wielkim mozołem wydobyły na światło dzienne badania nad charakterem i losami wielkich mistrzów greckich i rzymskich! Łatwiej możnaby z kilku zniszczonych ułamków nanowo od-tworz3m zaginiony posąg, aniżeli z tak nędznych wiadomości odbudować obraz bogatego życia artystycznego. A skoro posuniemy się jeszcze bardziej w głąb czasu, znikną nawet imiona. Stojąc przed olbrzymiemu budowlami i malowidłami ludów amerykańskich, wsłuchując się w bohater-

*) «Gdzie nic niema prócz zapomnienia pyłu i ciemności bezkresnej ■•>.

http://rcin.org.pl