WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI009 I djvu

na oku tę prawdę, że «to, czego nie zużytkowujemy, staje się dla nas ciężarem». Dane faktyczne są tylko środkiem do poznania, w przeciwnym raz:‘e erudycja przytłacza myśl. Sypiemy góry wiadomości faktycznych, które w końcu służą po to jedynie, aby zamknąć umysłom dostęp światła i powietrza. Jedyną rzeczą, któraby temu nagromadzeniu faktów historycznych nadać mogła porządek i wartość, są prawa, a właśnie prawa — to jedyna rzecz, której nikt nie szuka.

Zaiste czas już najwyższy rozpocząć pracę, bu nie będzie ona ani krótką, ani łatwą. Najprostszy bodaj problemat socjologiczny jest czymś bardzo złożonym, zaś nauka o sztuce obfituje w szczególne trudności, których łatwiej jest niedocenić, aniżeli przecenić.

Zanim przystąpimy do tak uciążliwego i obszernego zadania, mamy prawo zapytać, jakiemu celowi ono służy. Ale może w danym razie będzie pożyteczniej wyjaśnić sobie nasamprzód, jakim celom ono służyć nie może. W ten sposób ochroni się siebie przed rozczarowaniem, wiedzę zaś przed niesprawiedliwemi zarzutami. Podobnie jak w każdym nowo odkrytym kraju przypuszczamy istnienie krainy szczęścia, tak i od każdej nowo odkrytej gałęzi wiedzy oczekujemy wszelkich możliwych cudów teoretycznych i praktycznych, rozwiązania wszystkich tajemnic, wybawienia od wszelkiego zła. A gdy po pewnym czasie dochodzimy do przekonania, że nowa kraina jest również tylko częścią ziemi, nie o wiele gorszą i nie o wiele lepszą od dawniej znanych, zaś nowa gałąź wiedzy jest niczym więcej, jak gałęzią wiedzy, wtedy zwykliśmy się pocieszać tym, że obniżamy jej wartość w tym samym stopniu, w jakim ją poprzednio przecenialiśmy.

Pierwszą rzeczą, jakiej przypuszczalnie zażądamy od nauki o sztuce, będą środki, regulujące według naszego życzenia rozwój sztuki, coś w rodzaju formułki czarodziejskiej, któraby była w stanie wywoływać rozkwit jej nawet podczas okresu jałowego. Niestety, w^Tątpliwym jest bardzo, czy nauka o sztuce potrafi kiedykolwiek ziścić te nadzieje pra-

http://rcin.org.pl