WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI195 I djvu

191

grają taką wybitną rolę u plemion pierwotnych, ustępują coraz bardziej na dalszy plan, i jedynie w świecie dziecięcym, gdzie ludzkość pierwotna wciąż nanowo budzi się do życia, mają jeszcze zapewnione miejsce. Wreszcie najwyższą wartość pod względem dostarczania przyjemności posiadają te tańce mimiczne, które odtwarzają grę namiętności ludzkich, a więc przedewszystkiem tańce wojenne i miłosne. Nie tylko bowiem w równym stopniu, jak wszystkie inne tance gimnastyczne i mimiczne, czynią one zadość potrzebie silnych a rytmicznych ruchów i popędów naśladowczych, lecz nadto dokonywają owego dobroczynnego oczyszczenia i oswobodzenia ducha od rozhukanych dzikich namiętności, które za ich pośrednictwem znajdują ujście, słowem, są ową Katharsis, w której Arystoteles upatruje najwyższy i najpodnioślejszy wpływ tragiedji. Ta ostatnia postać tańców mimicznych toruje w istocie przejście do dramatu, który z punktu widzenia rozwoju dziejowego jest tylko zróżnicowaną odmianą tańca. Pragnąc u ludów pierwotnych znaleść granicę pomiędzy tańcem a dramatem, musimy kierować się jedynie cechą dość zewnętrzną, mianowicie obecnością lub brakiem rytmu. W rzeczywistości dramat i taniec na tym stopniu rozwoju prawie ziewają się ze sobą pod względem istoty swej i oddziaływania.

Potrzeba energicznych a rytmicznych ruchów, popęd naśladowczy, chęć wyładowania podnieconych uczuć — czynniki te w zupełnie wystarczający sposób tłómaczą namiętność, z jaką ludy pierwotne oddają się sztuce tańca. Najsilniej i najbezpośredniej doznają rozkoszy tańca oczywiście sami tancerze, jednak niewątpliwie udziela się ona również i widzom. Nadto ci ostatni kosztują rozkoszy, której nie znają tancerze. Tancerz nie może widzieć ani siebie, ani swych towarzyszy; pozbawiony on jest przyjemności, jaką czerpią świadkowie z widoku silnych, prawidłowych, urozmaiconych ruchów pojedyńczych tancerzy i grup. Tancerz odczuwa taniec, ale go nie widzi. Z drugiej strony tancerz znajduje znowu nagrodę w przeświadczeniu, że skupia na sobw- uwagę i podziw publiczności. Tym sposobem obie

http://rcin.org.pl