0000002(1) 3

GENETYKA

P

*

•o o*V

.bO Ob «'

I

iO-yo-yo-yo¹;

\ Ob/\Ob ,",Ob /*_t Ob;

A •    %    *    *    *

Gamety: ; I*' |^Aj |^A; |^A \    •a; *b- •(«-

tyx. 6.1 Możliwe kombinacje dwóch par a Heli leżących na różnych chromosomach (!) i leżących na jednym chromosomie (II). Zwróć uwagę, że w drugim przypadku dochodzi do zmniejszenia liczby typów gamet i możliwych układów fenotyponych w potomstwie (allele w zygotach nie zostały .uporządkowane 'celowo).

GENY LEŻĄCE W JEDNYM CHROMOSOMIE NAZYWAMY SPRZĘŻONYM!

Morgan udowodnił, żc u muszki owocowej występują zarówno geny dziedziczące się niezależnie od siebie, jak i pozostające w sprzężeniu (rozwiązanie problemu nr 1). W ten sposób wykazał. że te dwą typy dziedziczenia wcale sie nic wykluczają. Wręcz przeciwnie, wzajemnie się uzupełniają. Żeby to udowodnić, posłużmy się teraz konkretnym przykładem — krzyżowano muszki owocowe typu dzikiego z muszkami o karłowatym ciele i ciemnobrązowych oczach (całe P pochodziło z linii czystych; por. Ryc. 64).

P:	normalne ciało, czerwone oczy X karłowate ciało, ciemnobrązowe oczy
		♦ ♦ +♦ X	grlgrl scsc
G:		♦ ♦ ; grl sc
				DANE:
F,:		normalne ciało, czerwone oczy		• dominacja zupełna
G:		*grl *sc		• determinacja jednogenowa (1 gen = 1 cecha)
		** . grl* , *sc . grlsc		• dziedziczenie jednogenowe grl — ciało karłowate
F2:	liczba osobników	248 : 82 : 83 : 29		(groowlcss)
	procent F2	56.1% 18.6% 18.8% 6.6%		sc — oczy ciemnobrązowe
	fenotypowo	9 : 3 : 3 : 1		(sepia) * — dzikie alicie, dominujące

Wniosek: Analizowane geny są niesprzężone.

Ryc. 64. Krzyżówka pomiędzy muszkami różniącymi się dwiema cechami: wielkością ciała i barwą oczu. Szachownicę prowadzącą do F, wykonaj samodzielnie (opis w tekście).

UWAGA: 1. Profesjonalny zapis np. +grl +sc przy podwójnej hetcrozygocic jest dla większości uczniów mało czytelny. Dlatego proponuję, abyś rozpisał sobie tę krzyżówkę używając prostszych symboli, np. A — ciało normalnej wielkości, «i — ciało karłowate, H — oczy czerwone, h — oczy ciemnobrązowe.

2. Barwa oczu jest cechą nieco mylącą, ponieważ pełne jej wykształcenie wymaga posiadania licznych enzymów, których geny zlokalizowane są w różnych chromosomach. Stąd np. muszki o oczach białych „posłużyły” do analizy dziedziczenia cech sprzężonych z płcią, a muszki o oczach ciemnobrązowych do wykazania istnienia cech autosomalnych (por. mapa chromosomów Drosophila na Ryc. 73).

Całe F, (bez względu na płeć) powstałe w wyniku tej krzyżówki miało ciała normalnej wielkości i czerwone oczy (były fenotypowo dzikie). Krzyżówka F, x F, dała w F, wszystkie cztery spodziewane klasy fenotypowc w proporcjach 9:3:3; 1. W krzyżówce wstecznej powstało natomiast rozszczepienie fenotypów 1:1:1:1 (rozpisz ją). Ta i szereg innych krzyżówek były doskonałym potwierdzeniem istnienia genów nicsprzężonych ani ze sobą, ani z płcią!

Jednakże w sporej części krzyżówek dwugcnowych pojawiały się „niespodzianki". Wyniki były bowiem początkowo trudne do zinterpretowania. Przykładowo — krzyżowano muszki typu dzikiego z osobnikami o zredukowanych skrzydłach i czarnej barwie ciała (pokolenie P pochodzi-

105