42547 tomI (238)

240 Podstawy fizjoterapii

Ponieważ zmysł dotyku jest jednym z pierwszych systemów czuciowych, funkcjonującym na długo przez urodzeniem, zaburzenia z jego strony mogą mieć wpływ na wiele funkcji rozwojowych. Przyjmuje się, iż - podobnie jak w przypadku opisanych wcześniej zaburzeń modulacji bodźców przedsionkowych - tak i w przypadku zbyt małego hamowania bodźców (informacji) dotykowych, dojść może do nadmiernego pobudzenia przez nie o.u.n. Efektem tego jest nadwrażliwość dotykowa, zwana także obronnością dotykową, Stan taki może staje się zwykle przyczyną nieprawidłowego różnicowania bodźców dotykowych, jakie docierają z otoczenia, co powoduje, że reakcje na dotyk stają się nieproporcjonalne do siły bodźca. Osoba taka (dziecko) nie lubi bliskości innych osób, drażni je ubieranie (szczególnie pewne materiały - np. wełna), czesanie, mycie, zabawa w piasku, chodzenie boso itp. Zaburzenia przetwarzania bodźców dotykowych mogą występować również w postaci niedowrażliwośri na te bodźce. W związku z wrodzonym dążeniem do zaspokajania potrzeby odbierania bodźców dotykowych, dziecko samo sobie je dostarcza w sposób stereotypowy lub chaotyczny - np. skubiąc wargę, obgryzając paznokcie, często drapiąc się czy ocierając się o różne przedmioty.

W niektórych przypadkach zaburzenia integracji sensomotorycznej są niewidoczne „na pierwszy rzut oka’¹. Powodują one natomiast trudności w nauce szkolnej, lub nienaturalne nieraz zachowania, które przeważnie błędnie tłumaczy się obniżonym ilorazem inteligencji bądź błędami wychowawczymi. Wcześniej jednak występują inne objawy, choć nieraz trudno dostrzegalne. Przykładem tego mogą być zaburzenia ze strony układu przedsionkowego, dotykowego oraz pro-prioceptywnego, które najpierw manifestują się „tylko” obniżeniem napięcia mięśniowego, ale później mogą powodować także nieprawidłową koordynację motory czną, objawiającą się u jednych dzieci np. łatwą utratą równowagi i/lub potykaniem się, u innych wypadaniem ołówka z ręki, a w skrajnych przypadkach nawet spadaniem z krzesła podczas lekcji w szkole. Z kolei nieprawidłowa integracja bodźców przedsionkowych, propriceptywnych i wzrokowych utrudnia dziecku kontrolę ruchów swoich oczu, powodując trudności w zogniskowaniu obiektu i jego śledzeniu, co później powoduje trudności z czytaniem. Ponieważ podstawą do tzw. planowania motoryeznego jest pewność grawitacyjna oraz prawidłowe zintegrowanie bodźców dotykowych, proprioceptywnych i przedsionkowych, to zaburzenia w tej sferze powodują np„ że dziecko może mieć kłopoty w posługiwaniem się zabawkami i w związku z tym nawet je niszczyć.

Obserwowany obniż omawianych zaburzeń jest nieraz złożony. Zawsze jednak należy je rozpatrywać z uwzględnieniem omówionych wcześniej poziomów integracji, gdyż upośledzenie jej na niższym poziomie, odzwierciedla się w dezintegracji na poziomie wyższym. Takie podejście ma bowiem spore znaczenie praktyczne, gdyż - aby wpłynąć na poprawę czynności związanych z wyższym