51665 img057 (18)

51665 img057 (18)



XXIV GROTESKI

rzeczywistości niedopowiedzianej, „drugiego dna”, modne w dwudziestoleciu zafascynowanie psychopatologią spod znaku Freuda i literaturą „mocnych” wrażeń, jak również ślady nadrealizmu i ekspresjonizmu.

Groteski. O wiele wyraźniej kontury rodzącej się indywidualności Uniłowskiego pozwalają dostrzec pomieszczone w Człowieku w oknie groteski. Obserwujemy w nich bowiem charakterystyczną dla dalszej twórczości opozycję wobec wszelkich życiowych i środowiskowych sno-bizmów, mody na filozofowanie, utartych schematów literackich i krytycznych. Chociaż — jak zauważa Jahina Katz — Uniłowski nie prezentuje jeszcze programu pozytywnego i jako "świeżo przyjęty do gminy neofita” nie zna „reguł gry i rytuału modlitw”, jednak jest „już intuicyjnie przekonany, że słusznie będzie wyśmiać i sprzeciwić się”1. W owej pasji demaskatorskiej wobec wszelkiej spekulacji myślowej łatwo dostrzec specyfikę empirycznej wyobraźni pisarza, a w sceptycyzmie w stosunku do życiowych i literackich konwenansów stałą cechę twórczości.

O ile bowiem w omawianych przedtem opowiadaniach usiłował Uniłowski sprostać określonym wzorom, o tyle tutaj podejmuje świadomą polemikę nie tylko z pewnymi przejawami życia współczesnego, lecz również — jak wspomniano — z utartymi schematami literackimi. Jest to na razie atak na pozycje trzeciorzędne, a więc na wszelką miernotę artystyczną, wyprodukowaną przez sympatyzujące ze sztuką i literatami panie, autorki różnorakich powieścideł i erotyków lirycznych, na stereotyp romansu kryminalnego i wreszcie na brukową literaturę antyżydowską. Uszczypliwe uwagi pod adresem pisarzy i poetów pojawiają się zresztą w opowiadaniach Uniłowskiego dość często (O miłości, Dwaj poeci, Sceptyk). Nie omieszkał nawet czynić złośliwych aluzji pod adresem Pa-łuby Karola Irzykowskiego oraz filozofii Leona Chwistka, którego nazwisko przerabia po prostu na Chwostek (Najpierw idzie sztuka kułinarna). W księgozbiorze pani Lam-memi (Sałon pani Lammemi) znajduje się romans krymi-nalno-erotyczny P. F. J. Pszczółkierewielicza, a jej własne dzieło nosi tytuł Pietruszki w sadzie, czyłi erotyki botaniczne; nazwisko twórcy portretu pani domu brzmi Ryłło-pirele-y Alonzo, gdzie indziej występuje literat Pytard, którego łatwo skojarzyć z Jerzym Mieczysławem Rytardem (Burłeska). Znajdujemy się więc tutaj na gruncie parody-stycznej negacji.

Przekształcenia nazwisk Chwistka i Rytarda należą do jednej kategorii zabiegów parodystycznych. Negacja realizuje się tutaj poprzez zmiany wartości, które powoduje zamiana jednej kategorii semantycznej na inną przy zachowaniu podobieństwa fonetycznego. W wyniku tego zabiegu poważne nazwiska nabierają zabarwienia ujemnego. W przypadku tytułu „dzieła” pani Lammemi mamy natomiast do czynienia z parodią właściwą, o tzw. „szerokim adresie”, przez co rozumiemy parodię odmiany gatunku, rodzaju, związków frazeologicznych bez odwoływania się do konkretnego utworu czy indywidualnego stylu. Dwuczłonowa konstrukcja tytułu, złożonego z dość nieoczekiwanych i kontrastowych zestawień, z jednej strony „pietruszki”, z drugiej — „erotyki”, z charakterystycznym u dołu karty tytułowej dopiskiem „sumptem autorki”, zawiera z góry negatywną ocenę wartości książeczki. Trudno mówić o jakimś określonym wzorcu (brak elementów identyfikacji), negacja odnosi się natomiast do częstej w dwudziestoleciu międzywojennym twórczości domorosłych poetów, których płody wyobraźni ukazywały się drukiem dzięki własnym nakładom. W dwóch pozostałych

1

Ibidem.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sygn akt II OSK 1238/18 * WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 28 maja 2019 r Naczelny Sąd
1 (11) 18 1. Systemy liczb rzeczywistych i zespolonych Zakończymy ten paragraf podaniem ważnej nieró
img25401 djvu 257Tydzień XXIV. Nauka rzeczy ojczystych. Rozmowa o dr u k a mi. Środki nocnicze: Kil
DSC18 XXIV KOM Pi )ZYC JA „PRÓCHNA" nych rozmowach zawsze jeden z dyskutantów był zwycięzcą ko
8 (761) pytanie 4 - Ddo analizy ekspresji genu nie można zastosować: a. PCR w czasie rzeczywistym na
ISO 14001... rzeczywistość w odlewni. Nr 3, s. 12, (BIIO Nr 18). Kanadyjska odlewnia „lost foam"
IMG88 18 Jadwigo /uchiusku słowa w tworzeniu występującej w ich poezji rzeczywistości, obnażają jęz
18 PRAWDA O KWESTYI RZYMSKIEJ. korzyści z dzisiejszego stanu rzeczy, przeciwważyć nie może istotnej
Skanowanie 12 12 18 04 (37) tworzywa w przestrzeni gniazda, określenie położenia linii łączenia ora
Socjologia 4 (2) 18 Rozdział 1. Pojęcie tożsamości a współczesność dywidualnych diagnoz stanów rzecz
IMG18 (14) Bajki, które dodam dzieciom su Bajki, które dodam dzieciom su z rzeczywistością. Podstaw
page0026 18 Summa teologiczna umysłowych opisuje się pod podobieństwem rzeczy zmysłowych, tak ciała
page0028 18 pośrednikiem między bodźcem a mną, i wynika więc, że postrzegamy rzeczy tak jak są. By m

więcej podobnych podstron