94285501 djvu

FlZYOLOfcUA ZMYSŁU smaki; i powonienia 635

vus ylosso-phcirytiyetis). który zaopatruje tylną część lęzyka, podniebienie miękkie i luki, oraz nerw językowy (n. lingualis) ze struną bębenkową [chor da ty tupani), zaopatrujący przednie dwie trzecie języka i jego brzegi. Nadto nerw błędny (neryu? ygyus) unerwia kubki smakowe nagłośni i krtani.

Podnietę odpowiednią dla zmysłu smaku stanowią pewne substancye, zwane ciałami smakowemi. Jako takie ciała, mogą służyć t}dko substancye rozpuszczalne lub ciecze, a także gazy rozpuszczone ^absorbowane) w cieczach, lub niektóre wolne gazy. Ciała nierozpuszczalne nie wywołują wrażeń smakowych. Co do koloidów, nie można z wszelką pewnością orzec, czy mogą pobudzić narząd smaku. Albowiem trudno ciała koloidalne otrzymać w stanie zupełnie czystym, a powtóre w jamie ust szvbko ulegają przemianom chemicznym, których produkty rozpuszczalne mogą pobudzać narząd smaku. Nie wiemy jednak, jakie to własności chemiczne lub fizyczne nadają ciału zdolność drażnienia organów smakowych i czynią go ciałem smakowem. Nawet ogólna ostrożnie wypowiedziana teza: że kwasy posiadają smak kwaśny, a wiele soli słony, że alkaloidy po większej części są gorzkie, a węglowodany przeważnie słodkie, już przekracza to, czego nas uczy doświadczenie. Albowiem nawet nie wszystkie kwasy posiadają smak kwaśny i nie wszystkie ciała o smaku kwaśnym są kwasami w znaczeniu chemicznem. Szczególnie różnorodną jest konstytucya chemiczna ciał słodkich. Obok bardzo licznych gatunków cukrów i innych ciał organicznych z rozmaitych grup (glykozydy, chloroform i i.) nawet i niektóre substancye nieorganiczne posiadają smak słodki, jak np. octan ołowiowy, niektóre połączenia berylu; odwrotnie zaś smak mannozy prawozwrotnej, a więc gatunku cukru, jest gorzki. Podobnie i konstytucya ciał o smaku gorzkim jest bardzo różnorodna. Nie mamy zatem żadnych podstaw, na których moglibyśmy oprzeć zdanie, jaki zachodzi związek między budową ciała chemicznego, a smakiem, który ono wywołuje.

Narząd smaku może także być pobudzony prądem elektrycznym, który wywołuje wyraźne czucia smakowe; mianowicie koło anody powstaje czucie smaku kwaśnego, koło katody występuje smak ługowaty lub gorzki. T. zw. smak elektryczny, zwłaszcza smak kwaśny z anody, występuje także wyraźnie, jeżeli elektrody nie dotykają się języka, lecz przyłożymy je do skóry głowy lub twarzy w ten sposób, by gałązki prądu przechodziły