94284901 djvu

FIZYOLOGIA ZMYSŁU SMAKU I POWONIENIA 629

myśl, że przy drażnieniu narządu powonienia mamy do czynienia z pewnego rodzaju działaniem na odległość, jak gdyby udzielonem drganiem cząstek eteru, że więc zetknięcie bezpośrednie drobin danej substancyi z błoną węchową nie jest wcale konieczne. Nie ma jednak żadnej faktycznej podstawy do takiego przypuszczenia, a już sama okoliczność, że substancye woniejące rozszerzają się z łatwością z prądem powietrza (z wiatrem), przemawia silnie za tern, że-podnieta węchowa jest natury substancyjnej, że więc z woniejących ciał odrywają się niezmiernie drobne cząstki, dostają się z powietrzem do okolicy węchowej i drażnią zakończenia nerwu węchowego.

Na podstawie dawnych doświadczeń Webera utrzymywało się przez długi czas zapatrywanie, że substancya woniejąca wywołuje tylko wtedy wrażenie, gdy zetknie się z błoną węchową w postaci gazu lub pary; ciecze zaś woniejące, wprowadzone do nosa, nie dają wcale wrażenia węchowego. Zapatrywanie to jednak zostało przez badania Aronsohna obalone. Wiadomo także, że wiele ryb posiada silnie rozwinięty zmysł powonienia, a oczywistą jest rzeczą, że ciała węchowe, które działają na ich błonę węchową, mogą się z nią stykać tylko za pośrednictwem wody, w której są rozpuszczone.

Położenie błony węchowej jest tego rodzaju, że prąd powietrza, który podczas wdechu płynie przez nos, zupełnie nie styka się z komórkami węchowemi. Strumień powietrza wdychanego przechodzi tylko przez dolną część jamy nosa i miesza się częścią przez wiry, częścią przez dyfuzyę z powietrzem, zalegającem w górnej szczelinie nosowej. Ta część strumienia powietrza, która odgrywa najważniejszą rolę dla czucia węchowego, idzie przez przednią część otworu nosowego. Jeżeli się wdycha powietrze, zawierające substan-cyę woniejącą przez cienką rurkę włożoną do otworu nosowego, to woń czuje się tylko wtedy, gdy rurka znajduje się w przedniej części nozdrza.

Przy rozmyślnem „wąchaniu" kierujemy prąd powietrza ku szczelinie węchowej w ten sposób, że skrzydła nosowe oddalają się od siebie a nozdrza rozszerzają się głównie od przodu; wejście do jamy nosa tworzy wtedy wąska szczelina ku górze zwrócona.

Wrażenie węchowe trwa tylko tak długo, dopóki prąd powietrza przesuwa się przez jamę nosa, a zatem tylko podczas wdechu. Po ustaniu wdechu przestajemy czuć woń, a najczęściej