94285701 djvu

FIZYOL0GIA ZMYSŁU SMAKU I POWONIENIA 637

sady gorzko itd. Można niemal powiedzieć, że wszelkie substancye smakowe wywołują smak różny zależnie od miejsca, na które działają (Stern berg).

Cybulski i Beck przedsięwzięli w roku 1887 badania na człowieku, któremu z powodu nowotworu wycięto cały język. Doświadczenia te wykazały, że pozostałą częścią błony śluzowej, jamy ust i gardła odczuwała ta osoba doskonale smak słodki i kwaśny; gorzkie substancye nazywała cierpkiemi. smaku zaś słonego wcale nie odczuwała. W pozostałych więc po operacyi kubkach smakowych nie było już wcale zakończeń nerwowych dla smaku słonego, a prawdopodobnie także i dla gorzkiego.

Badając w dalszym ciągu szczegółowo rozmaite brodawki językowe, na które zapomocą delikatnych pędzelków nakładano substancye o różnym smaku, przekonano się. że brodawki te rzeczywiście przedstawiają różnice w swej zdolności odbierania wrażeń smakowych (O eh rwali, Kieso w i i.). Zp 125 badanych w ten sposób brodawek 27 było zupełnie nieczułych, 91 było czułych na kwas winowy, 79 na cukier, 71 na chininę, 12 było czułych wyłącznie na kwas, 3 wyłącznie na cukier, żadna wyłącznie na chininę. Z tego oczywiście nie wynika, że każda brodawka jest wyłącznie tylko przystosowana do jednego rodzaju smaku, w każdym razie wskazuje to, że brodawki okazują pod względem czynnościowym zna-, czną różnorodność. Bardzo jest prawdopodobne, ze pojedyncze brodawki posiadają r ó ż n e g o rodzaju kubki smakowe, osobne dla każdego rodzaju smaku. Tak więc w zmyśle smaku mielibyśmy dość dokładnie przeprowadzone prawo swoistej energii nerwowej.

Za takiem pojmowaniem rzeczy przemawiają wreszcie i doświadczenia z działaniem niektórych trucizn na organ smaku. I tak kokaina i eukaina upośledzają pobudliwość tego organu w różnym stopniu, najpierw i najsilniej dla smaku słodkiego, a dopiero przy silnem i dłuższem zadziałaniu znoszą wszystkie rodzaje smaku. Kwas gymnemowy (otrzymany z liści gymnema silvestre) znosi na całe godziny czucie smaku słodkiego i gorzkiego, a nie działa zupełnie na czucie innych rodzajów smaku.

Jeżeli na narząd smaku działa mieszanina substancyi smakowych, to efekt zależnie od stosowanych substancyi, może być różny.