94284701 djvu

FIZYOLOGIA ZMYSŁU SMAKU I POWONIENIA 627

właściwie wywołane podnietami węchowemi. W niektórych też językach na oba rodzaje wrażeń istnieje jedno tylko określenie.

Zmysł powonienia.

Budowa i unerwienie aparatu węchowego. Aparat obwodowy zmysłu powonienia umieszczony jest w okolicy węchowej (regio ol-factoria) błony śluzowej jamy nosa, obejmującej u człowieka niewielką część muszli górnej oraz przeciwległą część przegrody nosowej (razem około 240 mm'²). Między średnią i górną muszlą a przegrodą nosową znajduje się wąska szczelina, szczelina węchowa (fssura olfactoria), która z powodu swego położenia tworzy część błony śluzowej najbardziej niedostępną i najlepiej uchronioną od zetknięcia nawet ze strumieniem powietrza wdychanego.

Błona węchowa {membrana Schneider/,) jest barwy żółtawej i zawiera w swojej powierzchownej warstwie, nabłonkowej dwa rodzaje komórek: 1) cylindryczne komórki podstawowe czyli podtrzymujące i 2) właściwe komórki węchowe, kształtu wrzecionowatego o dużych jądrach, zaopatrzone na powierzchni włoskiem, u żab kilkoma włoskami, które nazywają się włoskami węchowymi. Ku wewnątrz komórka taka cieńczeje i wyciąga się w nitkę, która przechodzi wprost w włókno bezrdzenne nerwu węchowego (n. olfactorius). Komórki te tworzą niejako analogon do dwubiegunowych komórek zwoju między kręgowego. A podczas gdy komórki zmysłowe innych nabłonków zmysłowych stanowią ze swemi wypustkami osobny neuron, z którym stykają się rozgałęzienia drugiego neuronu, tu tworzą komórka zmysłowa i włókno nerwu węchowego części składowe jednego neuronu.

Włókna nerwowe, przebiwszy płytkę kości sitowej, wchodzą do opuszki węchowej (bulbus olfactorius), który stanowi już część składową mózgu, i tu wchodzą w związek z nowym neuronem. Mianowicie gałązki oboczne tych włókien stykają się z dendrytami komórki następnego neuronu (t. zw. komórka mitralna) i tworzą ciało kuliste zwane kłębuszkiem (glomerulus). Patrz ryc. 231.

Czy oprócz nerwu węchowego pośredniczy także i nerw trójdzielny (n. trigeminus) w przenoszeniu wrażeń węchowych, nie jest dotąd rzeczą rozstrzygniętą. Przemawiałyby za tem nieliczne spostrzeżenia dawniejszych autorów (KI. Bernard), opierające się na skonstatowaniu przy sekcyi zupełnego zaniku nerwów węchowych u osób. które miały za życia posiadać prawidłowy węch. Doświad-

40*