FizykaII75601

750

ustawić i tym sposobem igłę do zera podziałki sprowadzić było można; spodni zaś, większy, na trzech wrzecionach śrubowych stoi, które służą do zupełnego ustawienia przyrządu na płaszczyźnie poziomu aby nitka, trzymająca igły, przypadała na sam środek tarczy. Czułość multiplikatora jest tem większa, im bardziej igły do stanu zupełnej astatyczności zbliżają się. Z tą jednak astatycznością stoją w związku pewne zjawiska, które znać należy, aby używanie tak czułych przyrządów korzyść przyniosło. Te są, najprzód; igły, astatycznie z sobą połączone, tem więcej z magnetycznego południka wychylają się, im doskonalsza jest ich astatyczność. Pochodzi to ztąd, że nigdy prawie obie igły na tej samej płaszczyźnie pionowćj nie leżą, to jest, ich rzuty poziome zawsze jakiś mały kąt zamykają. Dla tego trzeba cały przyrząd o bolo osi pionowej dopóty kręcić, aż igła nad linią zerową stanie, a tem samem płaszczyzna zwojów do płaszczyzny o bu¹ igieł równoległe położenie otrzyma, Fowlare-. skoro wpływ magnetyzmu ziemskiego na obie igły, dla ich ile być może doskonałej astatyczności, stanie się bardzo nieznacznym, rozpoczyna się działanie żelaza, znajdującego się zwykle w miedzi, na druty zwojów użytej. Wskutek tego działania igły nad średnicą zerową do stałej równowagi przyjść nie mogą, doznając od masy drutu z obu stron rodzaju pociągania i dla tegó, się zawsze nieco na jednę lub na drugą stronę wychylają. Dla usunięcia tej niedogodności wspiera się kierunek działania magnetyzmu ziemskiego osobnym prętem magnesowym, tak ustawionym, aby koniecznie obie igły utrzymywały się w kierunku średnicy zerowej. (O tćm dokładniej w tomie dodatkowym ¹).

Buff ²) opisał nadzwyczaj czuły multiplikator, mający 12,000 zwojów bardzo cienkiego, na walcową blaszkę nawiniętego drutu, wewnątrz których wisi krótki a gruby pręcik magnesowy, połączony astatycznie z igiełką, nad tarczą podziałki ruchomą. Nareszcie Wieki emanu, korzystając z poprawek, przez rozmaitych fizyków zrobionych, zbudował bardzo odpowiedni przyrząd tego rodzaju {Fig. 415 nart. s.) na którym oznaki działania strumieni na magnes za pomocą dalowidu odczytuje się Główniej-

1

Majers Berichtc iiher die neusteu Fortschritte der Physik, tudzież Da Bois Reymond Untersnchuugan iiher die jpicrische Electricitiit.

2

\V Annalen der Chemie und Phai T. 86

*™j Oh. Wiedcmaim. Dic Lehre v. (iairamsmus. Braunschweig. Yieweg.