FizykaII18601

180

i wprawia go tym sposobem w drganie. Gcly bowiem prąd powietrza wstępuje przez nóżkę do piszczałki, języczek stroika na-ciśniony wygina się na zewnątrz i przepuszcza, powietrze, które uchodzi otworem; a ponieważ języczek sprężysty usiłuje zaraz powrócić na dawne miejsce swoje, więc tworzy się szereg wahań sprawiających, że ów otwór jest naprzemian to wolny, to zamknięty; prąd więc powietrza przechodzi przez otwór, ile razy / drgający języczek zajmie położenie zz_x, a zatrzymuje się przy położeniu zz₂ tego języczka. Wskutek tego powstają odpowiednie fale zgęszczone i rozrzedzone, wydające dźwięki, których wysokość -zawisła od czasu drgań języczka, a więc wzrasta z chy-żością przerywania prądu powietrza.

Języczki tego rodzaju sprawiają tony w harmonice pospolitej i miechowej, tudzież w fisharmonice. Tu należą też stroiki naszych piszczałek organowych, których urządzenie wystawiają Figury 83 i 84 (obie na nasi. sfr.) W przewierconej drewnianej zatyczce -v (fig. 84), utwierdzona jest u spodu rynienka r z 'mosiężnej blachy, której poprzeczne przecięcie ma kształt prawie półkola. Na górnym końcu jest ona otwarta, na dolnym zamknięta, a jej boczny otwór, nazwany rowkiem, nakrywa płytecz-ka sprężysta /, która się języczkiem zowie i będąc tylko u góry przytwierdzona podczas drgania o brzegi rowka uderza, zatem to go całkiem zamyka, to znowu prąd powietrza weń wpuszcza. Do uregulowania ruchów języczka i nadania, mu potrzebnej wysokości dźwięku służy drut żelazny d, którego dolny, poziomo zakrzywiony koniec naciska lę.zyczek do rowka. Drut ten można zniżać i podnosić, a przez to długość wahającej się części języczka pomniejszać i powiększać; jest więc on wielkiej wagi, bo daje możność dokładnego nastrojenia piszczałki stroikowej. Tak urządzony stroik wkłada się do krótkiej rury p]>, w którą wchodzi prąd powietrza przez nóżkę. Skoro się to stanie, języczek l wahać się zaczyna, a prąd powietrza, wydobywający się z wnętrza rurki p w pewnych, od ruchu języczka zawisłych przestankach czasu, wypływa rzeczonym rowkiem przez wydrążenie r do ostrokregowej rurki, puharem glonowym nazwanej (fig. 83), która służy do wzmocnienia głosu. Przez to regularnie przery-rywane wydobywanie się prądu powietrza z przestrzeni v na ze-