SOCJOMETRIA:

Definicja A. Bjerstedt-a: ilościowe badanie stosunków międzyludzkich w aspekcie faworyzowania, obojętności i odrzucenia w określonej sytuacji wyboru.

Polega ona głównie na dokonywaniu wyborów pozytywnych lub negatywnych, a najczęściej jednych i drugich spośród członków jakiejś grupy ze względu na ściśle określone kryterium wyboru lub kilka kryteriów. Kryteria te precyzuje się w formie specjalnie sformułowanych pytań, na które osoby badane podają imiona i nazwiska wybranych przez siebie osób z grupy, której pytania dotyczą. Taką grupą w badaniach pedagogicznych może być klasa szkolna, grupa wychowawcza jakiejś placówki jak: dom dziecka i rodzina.
Drugą charakterystyczną cechą jest to, że dotyczy głównie stosunków interpersonalnych, w tym zwłaszcza żywionych przez badanych uczuć sympatii i antypatii, a także obojętności wobec członków określonej grupy.

Z reguły metodę socjometryczną stosuje się do grup zamkniętych, tzn. do jej stałych członków. Innym warunkiem jest poznanie względne członków badanej grupy. Ważne jest także to, że im mniejsza grupa tym bardziej wiarygodne badania.

Kryteria socjometryczne- są to kryteria wyboru określone, specyficzna sytuacja społeczna, założona przez eksperymentatora lub rzeczywista, będąca podstawą do dokonania wyboru osoby z danej grupy społecznej odpowiadającym wymogom podanym w instrukcji.
Rodzaje kryteriów:
- Kryteria ogólne (odwołujące się do szerszej dziedziny aktywności człowieka bez bliższego precyzowania typu interakcji i kryteria szczegółowe odnoszące się do ściśle określonej interakcji.
- Kryteria silne dotyczące kontaktów interpersonalnych, którymi są zainteresowani członkowie badanej grupy i kryteria słabe obejmujące swym zasięgiem kontakty, w stosunku, do których nie wykazują oni większego zainteresowania.
- Kryteria realne zakładające wysoki stopień prawdopodobieństwa postulowanej w nich interakcji i kryteria nierealne, czyli pozbawione takiego prawdopodobieństwa
- Kryteria indywidualne związane z wykonywaniem czynności nie związanej bezpośrednio z życiem grupy i kryteria społeczne związane z działaniem na rzecz grupy
- Kryteria jednostronne uniemożliwiające wybór wzajemny i kryteria dwustronne dopuszczające wybory wzajemne
- Kryteria pozytywne i negatywne

W badaniu wzajemnych oddziaływań stosuje się następujące techniki:
- obserwację;
- kwestionariusz socjometryczny (socjotechniczny) - zawiera pytania dotyczące reakcji międzyludzkich (np. sprawdzamy atrakcyjność grupy - pytamy: z kim spośród twoich kolegów chciałbyś pojechać na wakacje?)
Wśród wskaźników socjometrycznych wyróżniamy wskaźniki indywidualne i grupowe.

Do wskaźników indywidualnych należą wskaźniki:
- pozycji jednostki w grupie ze względu na ilość wyborów pozytywnych, czyli jej pozytywny status socjometryczny;
- pozycji jednostki w grupie ze względu na ilość wyborów negatywnych, czyli jej negatywny status socjometryczny;
- pozycji ogólnej danej jednostki;
- pozytywnej ekspensywności osoby x;
- negatywnej ekspensywności społecznej osoby x;
Natomiast do wskaźników grupowych zaliczamy wskaźniki:
- ekspansywności grupy;
- spoistości albo wzajemności grupy;
- zwartości grupy;
- integracji grupy

STUDIUM PRZYPADKÓW

To zbieranie wszystkich dostępnych danych o psychicznym, fizycznym i emocjonalnym i społecznym życiu ucznia.

Metoda ta stosowana jest głównie w sprawach, których wychowawca sam nie potrafi rozwiązać. W gromadzeniu danych ich ocenie i interpretacji powinno brać udział kilka uzupełniających się osób np.: wychowawca, nauczyciel, lekarz, pedagog i psycholog.

STUDIUM PRZYPADKU umożliwia wychowawcy:

- wgląd w większość czynników, które mogą mieć wpływ na dane zagadnienie;

- dokładnie zrozumienie, na czym polega wielorakość przyczyn danego zachowania się ucznia;

- wczesną analizę już pierwszych sygnałów poważnych trudności, które niebadane wykazywałyby tendencję do rozwoju.

Lista elementów:

1.Opis Przypadku:

- nazwisko i imię

- adres zamieszkania

- wiek

- wygląd

- szkoła i klasa (studia i grupa), do której osoba badana uczęszcza

- nazwiska rodziców lub opiekunów

- rozpoznanie problemu
2.Charakterystyczne cechy środowiska rodzinnego:
- lista członków rodziny
- wiek każdego członka rodziny
- stan fizyczny zdrowotny każdego z członków rodziny
- wykształcenie i uzdolnienia członków rodziny poziom wykształcenia, zawód i zatrudnienie rodziców
- ocena postawy rodziców wobec dzieci i szkoły, osoby przeprowadzającej wywiad, wzajemne postawy rodziców wobec siebie samych
- zainteresowania i ulubione zajęcia członków rodziny
- wartość i cele uznawane przez członków rodziny

- status społeczny, kontakty z innymi ludźmi, często podejmowane działania
3.Środowisko i miejsce zamieszkania
-opis społeczności, w której dziecko żyje
-opis społeczności, w której dziecko mieszkało poprzednio
-opis mieszkania dziecka
-charakterystyka środowiska sąsiedzkiego
-standard materialny i status społeczny domu
4.Rozwój fizyczny i stan zdrowia
-dane o okresie rozwoju
-przebyte choroby
-aktualny stan zdrowia:

a) odporność,

b) odżywianie,

c) wzrost,

d) waga

e) ogólna ocena stanu zdrowia dziecka
5.Rozwój umysłowy
-zachowanie się dziecka w przedszkolu
-osiągnięcia szkolne
-inne wskaźniki rozwoju intelektualnego
6.Rozwój społeczny i obecny status szkolnego dziecka
-wczesny rozwój społeczny
-stosunki społeczne z rówieśnikami
-stosunki społeczne z dorosłymi
-akceptacja norm społeczno - moralnych
-umiejętności zachowanie się charakterystyczne dla swojej płci
-obyczaje i umiejętności społeczne
-zdolności przywódcze
-wywieranie wpływu na innych
-umiejętności i chęć współdziałania
7.Charakter i osobowość
-obraz samego siebie
-ideał lub cel wartości dziecka
-potrzeby
-główne konflikty
-zainteresowania
-poczucie niezależności
-poczucie odpowiedzialności
-zjawiska wywołujące lęk
-Wytrwałość
-uczucia
8.Ogólna ocena ucznia
-interpretacja danych
-wnioski z nich wynikające
-zalecenia i przyszłość łącznie ze sformułowaniem hipotez dotyczących przewidywanych efektów

WYWIAD:

Wywiad jest rozmową badającego z respondentem lub respondentami według opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz.

TYPY Wywiadu:

- swobodny, - gdy wychowawca nie ma ścisłego planu prowadzenia rozmowy, spontanicznie zadaje pytania dotyczące różnych spraw.

- kierowany - wychowawca ma przygotowane projekty pytań, które następnie zadaje wychowankom.

- mieszany - połączenie wywiadu swobodnego z kierowanym.

INNE TYPY WYWIADU:

- nie-skategoryzowany- daje możliwość swobody w formułowaniu pytań oraz zmieniania ich kolejności, stawianie pytań dodatkowych

- skategoryzowany- ogranicza kolejność i brzmienie stawianych pytań

- jawny- badany poinformowany jest o celach i przedmiocie wywiadu, musi być on skategoryzowany

- ukryty- stosowany w przypadku, gdy przedmiotem wywiadu są drażliwe zagadnienia, badania postaw, motywacji i innych, badany nie jest poinformowany o przedmiocie rozmowy

- jawny nieformalny- to luźna rozmowa, podczas której badający usiłuje przez stosowne jej ukierunkowanie uzyskać interesujące go dane

- jawny formalny-, gdy badany orientuje się o fakcie przeprowadzania z nim wywiadu

- indywidualny

- zbiorowy- ma uzasadnienie, gdy przedmiotem badań są opinie, fakty jednorodnej grupy, wywiadom zbiorowym towarzyszą emocje dodatnie i ujemne, mogące mieć znaczenie dla wiarygodności badań

Przeprowadzając wywiad należy pamiętać o następujących sprawach:

1. Wywiad to technika plastyczna, nie ma więc potrzeby bardzo precyzyjnego ustalenia, który rodzaj wywiadu może być stosowany.

2. Sukces przy stosowaniu wywiadu zależy często od subiektywnych cech powinien umiejętności prowadzącego.

3. Pozwala prowadzącemu na obserwowanie zachowań wychowanka w trakcie prowadzenia wywiadu i na dodatkowe wyciągnięcie wniosków na tej podstawie.

4. Może służyć poprawieniu stosunków między wychowawcą, a wychowankami, osiąganemu dzięki szczerej i życzliwej rozmowie.

5. Może stać się okazją do uświadomienia sobie przez wychowanka własnych problemów.

6. Może być pretekstem do stworzenia wychowankowi sytuacji skłaniającej go do zastanowienia się nad własnymi problemami i postępowaniem.

7. Może rozładować napięcia wychowanka.

8. Przewodzący powinien stworzyć atmosferę zaufania, odpowiedni czas.
   

BŁĘDY WYWIADU:
1.

- bez zgody
- gdy są w jakichś silnych stanach emocjonalnych
- zbyt osobiste pytania
- zbyt mało czasu
- świadkowie osób postronnych
2.Błędy psychologiczne:
- nie powinno od razu oceniać się zdania kogoś
- zbytnia wylewność
- zbytnia przychylność
- nie notować w każdym momencie wywiadu

---