Kredyt w rachunku bieżącym: wyróżniamy wśród nich kredyty otwarte i kredyty kasowe.

Kredyt otwarty (in blanco): Poprzez udzielenie kredytu otwartego bank daje kredytobiorcy upoważnienie do spowodowania salda debetowego na jego rachunku bankowym, przyjmując jednocześnie na siebie zobowiązanie do za­płaty dokumentów płatniczych, na których bank jest wskazany jako domicyliat (czyli osoba, u której dokument ma być płatny), choćby na koncie kredytobiorcy nie było żadnego pokrycia. W ramach kredytu otwartego, o ile jest to wyraźnie wskazane w umowie kredytowej, banki mogą wykupywać również weksle własne wy­stawione przez kredytobiorcę lub ciągnione na niego weksle trasowa­ne, jeżeli bank jest wskazany na tych wekslach jako domicyliat. Za wymienione wyżej dokumenty bank płaci w granicach uzgodnionego limitu w zamian za odsetki i w czasie obowiązywania umowy kredytowej.

Kredyt otwarty jest kredytem krótkoterminowym. Wysokość tego kredytu, czyli określony limit, do jakiego kredytobiorca może się zadłużyć, ustalony jest najczęściej w zależności od wysokości obecnych i przewidywanych w okresie kredytowania wpływów na rachunek bieżący. Kredyt otwarty jest kredytem odnawialnym.

Kredyt kasowy: Poprzez udzielenie kredytu kasowego bank daje kredytobiorcy upoważnienie do pobrania z rachunku bieżącego kwoty przekraczają­cej pokrycie na tym rachunku. Kredyt taki udzielany jest w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie kredytobiorcy. Kredyt kasowy jest kredytem krótkoterminowym, który powinien być spłacony w ciągu kilku dni. W interesie kredytobiorcy leży, aby był to kredyt udzielany w bardzo krótkim czasie, niemal „od ręki". Jest to jednakże możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy kredytobiorca jest stałym klientem banku, tj. posiada w banku rachunek bieżący minimum od roku, o znanym bankowi dobrym standingu finansowym.

Kredyt w rachunku kredytowym: jest to kredyt, którego uruchomie­nie następuje poprzez otwarcie dla kredytobiorcy wydzielonego ra­chunku kredytowego otwartego specjalnie w celu ewidencjonowania wykorzystania i spłaty kredytu. Kredyty funkcjonujące w rachunku kredytowym mogą zostać udzielone jako krótko- i średnio terminowe.

Kredyt w rachunku kredytowym może zostać udzielony jako:

1) kredyt docelowy,

2) kredyt na wymagalne zobowiązania,

3) kredyt kasowy,

4) kredyt sezonowy,

5) linia kredytowa.

Kredyt docelowy

Kredyt docelowy jest kredytem przeznaczonym na finansowa­nie jednej określonej transakcji. Kredyt taki nie powinien być kredy­tem odnawialnym, tj. każda wypłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego zmniejsza kwotę kredytu pozostającą do dyspozycji kredytobiorcy.

Kredyt na pokrycie wymagalnych zobowiązań

W przypadku krótkotrwałych trudności płatniczych, spowodowa­nych np. przejściowym wzrostem stanu zobowiązań, zakłóceniami w sprzedaży itp., kredytobiorca może uzyskać kredyt obrotowy na sfinansowanie wymagalnych zobowiązań. Jest to kredyt krótkoter­minowy, kilkumiesięczny. Kredyt taki nie powinien być kredytem odnawialnym.

Kredyt kasowy

Jest to kredyt udzielany w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie. Od kredytu kasowego w rachunku bieżącym różni się on jedynie tym, że jego uruchomienie następuje poprzez otwarcie rachun­ku kredytowego, w ciężar którego następuje wykorzystanie kredytu.

Linie kredytowe

Linia kredytowa jest kredytem, którym w ramach określonego w umowie limitu kredytowego można sfinansować w okresie obowią­zywania umowy wiele transakcji, których przedmiotem są sukcesywne i powtarzalne:

- dostawy określonego typu towarów, materiałów, surowców itp., - usługi świadczone kredytobiorcy.

Tak więc linia kredytowa udzielana jest w przypadkach uzasad­nionych charakterem i częstotliwością transakcji, bez określeniaw umowie obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytu w postaci transz.

Kredyt w postaci linii kredytowej może być udzielony jako:

— kredyt nieodnawialny, gdy każda wyplata dokonana w ciężar rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu kredytu, do wysokości którego kredytobiorca może się zadłużyć,

— kredyt odnawialny, gdy każda spłata całości lub części kredytu powoduje, iż odnawia się on o spłaconą kwotę kredytu i może być wielokrotnie wykorzystywany aż do wygaśnięcia umowy.

Kredyty sezonowe

Kredyty sezonowe są przeznaczone na finansowanie potrzeb powstałych w związku z przesunięciem wpływów i nakładów eks­ploatacyjnych spowodowanych specyfiką produkcji lub świadczonych usług.

Wysokość kredytu i okres korzystania z niego uzależnione są od cyklu wytwarzania, magazynowania i sprzedaży. Kredyt taki nie powinien być przyznawany na okres dłuższy niż dwa lata.

Terminy spłaty kredytu powinny być tak ustalone, aby zadłużenie kredytobiorcy z tytułu udzielonego kredytu ulegało stopniowemu zmniejszaniu, aż do całkowitej jego spłaty. Typowym kredytem sezonowym jest np. kredyt na skup płodów rolnych. Kredyty te nie są odnawialne.

Kredyty inwestycyjne : są przeznaczone na finansowanie nakładów gospodarczych, których celem jest stworzenie nowych lub powięk­szenie już istniejących środków trwałych.

Wyróżnia się trzy rodzaje kredytów inwestycyjnych;

1) kredyty na wyposażenie — przeznaczone na zakup lub moderniza­cję sprzętu, nabywanie bądź budowę majątku trwałego; są to kredyty krótko- i średnioterminowe,

2) kredyty na restrukturyzację — przeznaczone na przebudowę struk­tury gospodarczej kredytobiorcy, mającą na celu odzyskanie jego równowagi finansowej,

3) kredyty przeznaczone na zakup lub budowę całych obiektów przemysłowych i rolnych.

Kredyty wymienione w pkt. 2 i 3 są z reguły udzielane jako średnio-i długoterminowe. Zasadą jest, aby termin spłaty kredytu nie przekraczał okresu amortyzacji obiektu będącego przedmiotem kredytowania.

Transakcje forfaitingowe (a forfait)

W państwach zachodnich, np. we Francji w transakcjach związa­nych głównie z eksportem i importem rozpowszechniony jest forfaiting, czyli wykup należności terminowych z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do zbywcy.

Wykup w taki sposób odbywa się najczęściej poprzez dyskon­towanie weksli bez prawa regresu banku w stosunku do osoby składającej weksel do dyskonta. W takim przypadku indosant umiesz­czając na wekslu indos powinien napisać również klauzulę wyłączającą jego odpowiedzialność wekslową, np. „bez obliga , „bez odpowiedzialności' .

Kredyt akceptacyjny jest umową, na mocy której bank zobowiązuje się do akceptowania ciągnionych na niego weksli przez osobę do tego upoważnioną przy zachowaniu wszelkich innych warunków umowy.

Przy kredycie akceptacyjnym bank akceptujący weksel, nazywany bankiem akceptacyjnym, nie stawia do dyspozycji swego klienta środków pieniężnych, a jedynie użycza swego podpisu. Bank akcep­tując ciągniony na siebie weksel staje się głównym dłużnikiem wekslowym zobowiązanym do wykupu tego weksla. Kredyt akceptacyjny jest kredytem krótkoterminowym, dlatego też przeznaczony jest on na finansowanie poszczególnych faz produkcji, transportu, magazynowania i sprzedaży surowców, towarów lub usług. Terminy płatności weksli, jakie mają być akceptowane przez bank, powinny być ściśle dostosowane do czasu potrzebnego na przeprowadzenie danej fazy finansowej przez kredyt akceptacyjny, np. jeżeli kredyt akceptacyjny przeznaczony jest na finansowanie magazy­nowania, to termin płatności weksla powinien być dostosowany do okresu magazynowania danego towaru. Kredyt akceptacyjny może przybrać formę:

1) doraźnych transakcji akceptowania weksli,

2) linii kredytu akceptacyjnego.

Linia kredytu akceptacyjnego jest to limit kredytowy przyznany kredytobiorcy przez bank, do wysokości którego mogą być ciągnione na bank weksle. Linia taka może być nieodnawialna, gdy każdy zaakceptowany przez bank weksel zmniejsza wysokość przyznanego limitu, bądź odnawialna, gdy każde wykupienie przez bank weksla dokonane w ciężar rachunku bieżącego wystawcy powoduje, iż Przyznany limit odnawia się do pierwotnej wysokości i może być wykorzystywany wielokrotnie aż do wygaśnięcia umowy.

Oceny weksli złożonych w banku do zaakceptowania powinien dokonywać specjalny komitet działający na zasadach analogicznych, jak komitet dyskontowy. W przypadku podjęcia decyzji o zaakcep­towaniu weksla bank pisze na nim klauzulę „przyjmujemy" lub „akceptujemy". Przyjęcie podpisują osoby uprawnione do zaciągania zobowiązań wekslowych w imieniu banku. Od każdego zaakcep­towanego weksla bank pobiera prowizję akceptacyjną.

Zaakceptowany przez bank weksel może być złożony do dyskonta bądź w tym samym banku, bądź w innym. W przeddzień terminu płatności weksla wystawca powinien dostarczyć bankowi akceptacyjt nemu sumę niezbędną do wykupienia przez bank weksla w terminie płatności. Weksel wykupywany jest przez bank w ciężar rachunku bankowego wystawcy weksla. Jednakże bank zobowiązany jest do wykupienia zaakceptowanego przez siebie weksla niezależnie od tego czy wystawca dostarczy w terminie środki pieniężne niezbędne do wykupu. Dlatego też, z uwagi na duże ryzyko związane z udzieleniem kredytów akceptacyjnych, bank powinien ich udzielać jedynie stałym klientom, o znanej bankowi dobrej sytuacji finansowo-gospodarczej i solidności w regulowaniu zobowiązań.

Ponadto bank może uzależnić zaakceptowanie weksla od ustawie­nia prawnego zabezpieczenia ze względu na to, iż sam będąc głównym dłużnikiem wekslowym nie może w związku z tym dochodzić w stosun­ku do wystawcy roszczeń z weksla.

Skup wierzytelności

Ostatnio niektóre banki rozpoczęły skup wierzytelności zarówno przeterminowanych, jak i nieprzeterminowanych. W państwach za­chodnich skup taki odbywa się poprzez dyskontowanie faktur.

Przelew wierzytelności jest niedopuszczalny, jeżeli:

1) jego dokonaniu sprzeciwiają się przepisy ustawy, np. prawo odkupu, prawo pierwokupu itp.,

2) wierzytelność nie ma samoistnego tytułu prawnego, np. roszczenie wynikające z poręczenia lub zastawu,

3) w umowie zawarte jest postanowienie zabraniające przelewu danej wierzytelności,

4) przelewowi sprzeciwia się sama właściwość zobowiązania, np. wierzytelność o charakterze osobistym.

W wyniku przelewu cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, jaki istniał w momencie zawarcia umowy cesji. Można więc dokonywać przelewu wierzytelności jeszcze niewymagalnych lub wymagalnych bądź takich, których termin płatności już upłynął, lecz jeszcze nie nastąpiło przedawnienie.

Przeniesienie wierzytelności następuje poprzez zawarcie umowy między bankiem (cesjonariuszem) a cedantem. Umowa powinna być zawarta na piśmie. Wraz z wierzytelnością przechodzą na bank wszelkie związane z nią prawa, a zwłaszcza roszczenie o zaległe odsetki.

---