37898 s038 (2)

Czynili to prawie bez wyjątku na nasłonecznionych stokach. Jeśli napotkasz nawis skalny, pod którym można by spędzić noc, sprawdź, czy podłoże pod nim nie jest wilgotne. Dowiesz się w ten sposób, czy nawis dobrze chroni przed deszczem. Możesz ograniczyć chłodne powiewy, budując po obu stronach przestrzeni sypialnej niskie ściany ustawione pod kątem dziewięćdziesięciu stopni do urwiska. Dla izolacji od podłoża i zwiększenia wygody możesz zrobić sobie materac i koc (patrz spanie w terenie).

Drzewa. Dają chłodny cień w upalne dni, a czasami stanowią baldachim chroniący przed deszczem. Wiele razy uciekałem przed ulewą pod korony sędziwych drzew. Z leżących pod nimi liści i gałęzi rozpalałem małe ognisko, wystarczające do podgrzania czegoś do picia. Najlepszą osłonę przed deszczem dają wiecznie zielone drzewa, takie jak cis. Drzewa są wyśmienitymi schronieniami na krótki czas, ale nie nadają się na dłuższe postoje. Kiedy jednak zbudujesz pod osłoną ich gałęzi szałas, to stwierdzisz, że nawet w czasie straszliwej ulewy nie zagraża mu podmycie i zalanie. Możesz wtedy zająć się czymś innym, zamiast tracić siły na powiększanie schronienia lub dobudowywanie przedsionka.

Wybór miejsca. Od tego, gdzie rozpoczniesz budowę szałasu, będzie zależało powodzenie całego przedsięwzięcia i to, ile pracy będziesz musiał w nie włożyć. Zanim nauczysz się od razu wybierać właściwe miejsce, nie żałuj czasu na dokonanie odpowiedniego wyboru. Powinieneś szukać kompromisu - znaleźć miejsce położone nie za daleko od wody, ale jednocześnie niezbyt blisko niej, żeby znaleźć się poza zasięgiem dokuczliwych owadów. Sprawdź również, czy gdzieś blisko nie ma gniazda os lub szerszeni. Niedaleko powinna być obfitość dobrego budulca i opału na ognisko. Sprawdź, czy w pobliżu nie pozostawiły tropów niebezpieczne zwierzęta i czy w górze nie ma uschniętych konarów. Upewnij się, czy nie chcesz zbudować szałasu na obszarze porośniętym gęsto przez sumak pnący lub czy nie znajdujesz się na przykład na dnie kanionu, gdzie w czasie gwałtownej ulewy mógłbyś zostać zalany przez wodę. Kilka minut poświęconych na dokładne zbadanie otoczenia może uchronić Cię przed nieszczęściem lub wieloma godzinami niewygody.

Sztuczne schronienia

Wiaty. Zwalone drzewa stanowią idealną podstawę, na której można zbudować szałas, rzadko jednak wykorzystuje się je w ten sposób. Dzieje się tak dlatego, że wiążą się z tym pewne problemy. Żeby zbudować wiatę opartą na zwalonym drzewie, trzeba w większości wypadków przedłużyć dach poza zwieńczenie łuku pnia. Zapobiega to spływaniu deszczu do wnętrza szałasu. Oznacza to jednak, że drzewo zajmuje sporą część przestrzeni mieszkalnej! W pewnych sytuacjach, szczególnie kiedy nie mamy sznurka i zbliża się noc, budowa takiego schronienia jest najlepszym rozwiązaniem.

Wybierz właściwe drzewo, które jest na tyle wysokie, żeby dach miał odpowiedni spadek. Nie może on być jednak zbyt stromy. Jeżeli wiata jest zbyt wysoka, są

kłopoty z uszczelnieniem jej boków. Przy zwalonych drzewach powstają zawirowania powietrza i przeciągi. Jeżeli nie stworzysz dla nich bariery, to stracisz nie tylko całe ciepło, ale i szansę na normalny sen. Sposób budowy wiaty zależy od tego, jakim materiałem dysponujemy. Najprościej jest zbudować dach z ciasno ułożonych gałęzi opartych na drzewie lub skale. Do postawienia takiej konstrukcji nie jest potrzebny sznurek. Dach pokrywa się ułożonymi grubo opadłymi liśćmi lub zachodzącymi na siebie kawałkami kory: brzozy, żywotnika olbrzymiego, klonu (Acer macrophyllum) lub lipy (lilia americana). Tylko w dzikich leśnych ostępach można znaleźć odpowiednią korę, opadłe liście zaś są wszędzie. Stanowią one zresztą lepszy materiał izolacyjny. W lasach iglastych możesz używać świerkowych „łapek”, chociaż lepiej wieszać je na dachu, który ma szkielet w formie kratownicy.

Kiedy skończysz dach, zajmij się posłaniem. Jeżeli masz już dach nad głową i wymościłeś sobie wygodne łoże, to możesz zabrać się za prace wykończeniowe. Przede wszystkim zlikwiduj wszystkie przeciągi. Zwykle buduję ścianki po obu stronach szałasu z ciasno przylegających do siebie gałęzi. Uszczelniam potem wszystkie szpary, używając do tego celu opadłych liści, mchu oraz adobe, czyli błota lub gliny zmieszanych z trawą bądź innym włóknistym materiałem. Jeżeli zamierzasz korzystać z takiego schronienia przez kilka dni (szczególnie kiedy jest zimno), możesz nawet przy którejś z bocznych ścian wiaty zbudować z adobe palenisko z kominem ze spróchniałej wewnątrz kłody. Innym dobrym materiałem na pokrycie dachu takiego schronienia jest darń. Można mozolnie wycinać jej płaty na ziemi, lecz znacznie łatwiej jest odrywać ją od skał i głazów, które często porasta. Jeżeli chcesz, żeby darń zaczęła rosnąć i utworzyła zielony dach, połóż najpierw na krokwiach warstwę ziemi, a dopiero na niej darń.

Klasyczne, otwarte z jednej strony wiaty są powszechnie stosowane w warunkach walki o przetrwanie, szczególnie w suchym i zimnym klimacie. Ponieważ jednak trzeba je ogrzewać ogniem, nie decyduj się na ich budowę, jeśli nie jesteś w stanie go rozniecić. Na maszty wybierz mocne gałęzie, najlepiej rozwidlone na końcu. Ułatwi to umocowanie poprzeczki i żerdzi podporowych. Wzmocnij połączenia sznurkiem. Podstawa szkieletu musi być solidna, żeby mogła wytrzymać ciężar dachu, skonstruowanego w taki sam sposób jak w wiacie opartej na zwalonym drzewie. Podobnie jak w niej, zbuduj ścianki boczne, żeby zlikwidować przewiew. Zaletą tego szałasu jest to, że można rozpalić ognisko naprzeciw jego otwartej strony i postawić za ogniem ekran, który będzie kierował ciepło do wnętrza. Jeżeli do zmroku pozostało mało czasu, zbuduj szałas z poprzeczką podpartą tylko z jednej strony. Zmniejszysz w ten sposób o połowę ilość materiału potrzebnego do zbudowania dachu i uzyskasz mniejsze wnętrze, które łatwiej jest ogrzać.

Jeżeli nie jesteś sam, lepiej jest zbudować jeden taki szałas dla każdego, a ognisko umieścić między nimi. W ten sposób całe ciało każdej z osób jest ogrzane, stojący bowiem po drugiej stronie ogniska szałas działa jak ekran. Logicznym rozwinięciem tego pomysłu jest zbudowanie dla większej grupy ludzi kilku takich szałasów, które połączone tworzą okrąg. Takie połączone wiaty, tworzące okrąg, są

39